İbrahim SOYTÜRK
09 Eylül 2021

Her şey alıp satılıyor ama hükümet ithal edilemiyor. İç pazarda da bakan ve başbakan üreten ne bir kurum ne de bir üniversite var. Politika yolu her defasında seçimle başlıyor, Seçim demokrasi ve politikanın bir aracı. Meclis kuruluyor ve çalışmalarında politika mayalanırsa aynı hedefte buluşanlar hükümet kuruyor. Bulgaristan’da böyle bir gelenek yok, 1878’den beri kurulan 97 hükümet hep kulislerin dayatması olduğundan tüm çabalar dar sokakta boğuldu.

TV ekranında 20 yıldan beri politikaya hevesli olduğu şakıyan şovmen Slavi Trifonov’un 11 Temmuzda seçim kazandıktan sonra neden hükümet kuramadığını hiç düşündünüz mü?

“De Fakto” yayınında 6 hukukçu, 3-ü Anayasa Mahkemesi sabık üyesi konuyu yorumladı ve şöyle dediler:

Slavi Trifonov’un politik hareketinin ve “Var Böyle bir Halk” partisinin 11 Temmuz 2021 seçim zaferi ve Birinci Parti olmasının temelinde aslında bir yalan yatıyor. Bulgaristan’da birçok olayın temelinde yalan dolan yattığı gibi, bu hareket de öyle tasarlanmıştır.

6 Kasım 2016’da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde bilindiği üzere bir de halk oylaması (referandum) yapılmıştı. Bu referandum şovmen Slavi Trıfonov’un girişim komitesi tarafından düzenlenmiş, halkın oyuna sunulan 6 soru da GERB, Reformcu Blok (RB), “Yurtsever Cephe” ve ABV parti oylarıyla (131 oyla) onaylanmıştı.

Bu soruları hatırlayalım:

1) “Milletvekili sayısının 240’tan 120’ye indirilsin mi?

2) Majoriter seçim sistemine geçilsin mi?

3) Seçime katılma mecburi olsun mu? (yasallaşmıştır ama uygulanmıyor)

4) Zorunlu elektronik oy kullanma sistemi uygulansın mı? (internet üzerinden oy kullanma yasası yalnız memleket için geçerlidir.)

5) Seçimlerde kullanılan her oy için partilere ödenen oy başı karşılıksız para 1 oy – 1 leva yapısın mı? (2019’da oy başı 8 leva yapıldı.)

6) İl Polis Müdürleri ve İlçe Polis Amirleri direk oylamayla seçilsin mi?

1991 Anayasasına göre seçim sisteminde yani demokratik parlamenter düzenin siyasi yapısında köklü bir değişikliği ancak Yüze Halk Meclisi yapabilir.  Dolayısıyla Halk Meclisi su sorularla referandum yapılmasını onaylarken seçmeni, kamuoyunu yanıltmış ve şimdi açıklandığına göre, halkın umudunu sömürerek, totaliter rejimi statüko şeklinde bir süre daha yaşatmayı denemiştir. HÖH – DPS ve BSP partileri ilgili oylamayı desteklememişlerdi. Olayın bir kulis oyunu olduğu ve dolayısıyla 2016’dan beri Slavi Trifonov’un iplerini kulislerin çektiği ve seçmenin bir ileri 2 geri oynatıldığı ortaya çıktı. 2 Nisan ve 11 Temmuz seçimlerinden sonra “Var Böyle bir halk!” partisi bu isteklerden hiç birini meclise taşımadı. Zorunlu oy kullanma şartlarının yaratılmasını, elektronik oy kullanmanın dış ülkelerde de uygulanmasını, posta ile oy kullanmayı vs konu bile etmedi.

General Stefan Yanev’in erken seçim hükümeti. 

Seçim hükümetlerinin görevleri Anayasada kısıtlıdır. Örneğin bütçe yapamaz. Kabul edilmiş bütçede değişiklik yapabilmek için mutlaka meclisten onay almaları gerekir. Şimdiki hükümetin görev süresi 46. Meclisin dağılmasıyla birçok gün sonra sona erecek. Ardından milletvekilleri yeni erken seçime giderken, Cumhurbaşkanı Radev de bu yılın yeni erken seçim hükümetini atayacaktır. Bulgaristan’da seçmenlerin örgütlenmesine ve yapılmasına 12 bin kişi katılıyor. Bir seçim 57 milyon levaya mal oluyor. Cumhurbaşkanı ve 47. Meclis seçimleri aynı günde yapılırsa 2 000 seçim makinası daha ihtiyaç var ve ayrıca yazılımın değiştirilmesi şart. Makinalardaki program 11 Temmuz seçimleri programından farklı olacak ve 6 yeni işlem yapılması gerekecek, buda zorunlu olarak seçim komisyonları üyelerinin yeniden eğitilmesini zorunlu kılıyor. Şu da var. 14 Kasımda Cumhurbaşkanı ve Halk Meclisi seçimi birlikte yapıldığında, ertesi gün seçim makinaları Sofya’ya geri gönderilecek ve gerekli program değişiklikleri yapıldıktan sonra yine Türkiye’ye ve diğer dış ülkelere 21 Kasımda kullanılmak için geri gönderilecektir. Bu oldukça ağır bir seçim prosedürüdür.

Seçim organizasyonuyla ilgili son Gelişmeler ve Görüşlerimiz.

Bulgaristan ekonomik ve politik olarak tıkanmıştır. “Delta” varyantıyla Covid salgınının da çok üstelediği iu günlerde çok ciddi bir krizde bocalıyoruz. Bunalımın e ağır olduğu yer bu defa Tırgoviş’te bölgesi ve köyleridir. Bulgaristan’da 15 Eylülde okullar da yüz yüze eğitime açılırken, öğretmen ve okul personelinin hepsi henüz aşı olmadı. Genel aşılanma oranı % 17 ve Avrupa’da kuyruktayız ve ölüm oranı olarak ise en öndeyiz. Halkı aşı olmaya yanaşmamasının sebebi, Rusya’dan gelen “aşılanmanın boş iş olduğu”, “kısırlığa sebep olduğu”, “kalp damar sisteminde hasar bırakıp ölüme neden olduğu” gibi savlarla yapılan propagandadır. Biz hiç olmazsa, akşam yatmazdan önce  “A” ve “D” vitamini kullanarak, soydaşlarımızın kendilerini korumaya çalışmasını öneriyoruz.

Buna dikkat çekmemin nedeni seçim günü ve seçim öncesi propaganda etkinliklerinde vatandaşların bir araya gelmesidir. 2 metre mesafe şartına mutlaka uyulması gerekir.

Arkada kalan 2 genel seçime rağmen, Bulgaristan’da hemen hemen hiçbir konuda çözüm odaklı parti, elit ve lider olmadığı ortaya çıktı. Meclis 2 aydan beri sürekli kaynayan bir kazan gibiydi.  Ne yazık ki 11 Temmuz seçimlerinden beri mecliste şiddetlenen tartışmalardan bir yasa ya da yasa değişikliği çıkmadı. Posta ile oy kullanma işini de çözmediler.

Şanslı bir tesadüftür ki, 08 Eylül’de Hak ve Özgürlükler Partisi (DPS) tarafından yapılan emekli maaşlarına 120 leva zam yapılması önerisi kabul edildi. Ekim, Kasım ve Aralık 2021 aylarında Türkiye Cumhuriyetindeki emeklilerimiz de emekli maaşlarına 120 leva (60 avro) zam alacaktır. Çocuklu annelere mali yardımlar ilk yılda 370 levadan 650 levaya (335 avro)  arttırılma kararı ise, 2022 bütçesine kaldı ve Aralık Ayında 47. Mecliste görüşülecektir.

Bu ek gelirin sabit bir gelir olması için 2022 yılı bütçesine alınması gerekecek ve bu tartışmalar da kısmetse 14 Kasım 2021 tarihinde (aynı gün) yapılması kararlaştırılan Cumhurbaşkanlığı ve Halk Meclisi seçimlerinden sonra kurulacak 47. Mecliste görüşülecek ve 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Sosyal konular tartışılırken, Var Böyle Bir Halk partisi emekli maaşlarına ve çocuk paralarına zam yapılmasını desteklemediği gibi, oy da vermediler. Sosyal ve ekonomik sorunları çözecek olan muhalefetin iktidar kuramadığı gibi, sorun çözmekte de açız olduğu ortaya çıktı. Dahası var. Protestolardan gelen muhalefetin arası açıldı, birbirine sert saldırılarda bulundular. Hele 8 partinin birleşmesinden oluşan ve eski kamu denetçisi Maya Manalova’nın yönettiği “Aya Kalk Bulgaristan. Biz Geliyoruz!” adlı 13 milletvekilli koalisyon iyice hırpalandı. Yeni seçime giderken sokağa çıksa yeni protesto dalgası tarafından protesto edilebilir.

Yeni bir parti protesto hareketi oylarını toplayabilir mi?

Yapılacak yeni seçimlerde geçici seçim hükümetindeki Ekonomi Bakanı Kiril Petkov’un böyle bir hamlede bulunacağı, 2001’de II. Simiyon’un başka bir parti kiralayarak seçime girip başbakan olduğu örneği unutulmadı. Fakat K. Petkov, II. Simeton’un aldığı oyları alabilir mi? Gazeteler K. Petkov projesinin ABD Sofya Büyükelçiliğinin hazırladığını ve malı olarak da ardında durduğunu ve duracağını yazıyor.

Tabii, Türkiye Bulgaristan’da bir Türk partisini destekleyeyim dese,  milliyetçilik göklere çıkar, ırkçılık, şoven niteliklerle kudurur. 2017 Mart seçimlerindeki iğrenç olayları unutmayalım. Ama protesto hareketini destekleyen ABD Büyükelçiliği ve “Bulgaristan İçin Amerika” vakfına söz söyleyen olmadı. Amerika’da yetiştirilmiş politikacılar, bakanlar her gün ABD Büyükelçiliğine girip çıkıyor. Başkan Jeo Baydan’ın politik sahneye yoğurt peynir mandırasından gelen Ekonomi Bakanı Kiril Petrov’u video konferansta özel selamlıyor. T.C. Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan Bulgaristan Türklerini ve Müslümanlarını telefonda selamlasa, T.C. Sofya Büyükelçi Bulgaristan’a yatırım yapan Türk sanayicilerin işçilerin Türkçe öğrenmesi temennilerini duyursa, diplomatik problem oluyor. Bu ana dil ve Türk diline baskı politikası son bulmalıdır. Osmanlı devleti Bulgar dilinin kullanılmasına, okunup yazılmasına, her fırsatta öğrenilmesine asla engel olmamış, hatta birçok okul kurarak özendirmiştir. Aynı adımları Bulgar makamlarından da beklerken, Türk dilinde anadil, edebiyat, tarih ve din eğitim ve öğretimi için adımların en kısa dönemde atılmasında ısrarcıyız. Türk çocukların Bulgar dilinde İslam kurallarını öğrenmesi, ancak kafa karışıklığı yaratır.

Kasımda yapılacak yeni seçimlerde K. Petkov projesinin protesto hareketine katılanları birleştirmesi, “Demokratik Bulgaristan” hareketinden, “Var Böyle Bir Halk”, hatta “Sosyalist Parti” gruplarından ve örgütsüz dağınık güçlerden oy almak isteyeceği gün gibi ortadadır. Hele “Ayağa Kalk Bulgaristan Biz Geliyoruz!” 8 partili koalisyonunu tamamen yutabilir.

Ekonomi Bakanı Kiril Petkov ile ilgili yazdıklarım bir noktada tüm anlam ve önemini yitirebilir. Şöyle ki K. Petkov’un 10 Mayıs 2021 tarihinde Kanada vatandaşı olduğu ve Bulgaristan’da bakan atanma hakkı olmadığı konusu, GERB partisi tarafından Anayasa Mahkemesine verilmiş ve dava kabul edilmiş ve 1 aya kadar Kanada hükümeti Bulgaristan Dış İşleri Bakanlığına ve dolayısıyla Bulgaristan Adalet Bakanlığına gerçek durumu kanıtlayan ilgili resmi belgeyi sunamazsa, K. Petkov tutuklanıp mahkemeye verebilir ve Cumhurbaşkanı R. Radev de Kanada vatandaşı olan  bir kişiyi seçim hükümetine Ekonomi Bakanı atamaklai Anayasayı ihlal etme suçundan yargılanabilir. Önümüzdeki bir ay, bu bakıma 14 Kasımda yapılacak seçimleri olağanüstü etkileyebilir.

Olaylar olumlu gelişse bile, yeni hareket Bulgaristan’ın Avrupa Vatandaşları GERB partisinden oy alamaz, çünkü parti sert kadroları yuvada birleşti ve yayılmak ve ikinci erken seçimde 90 milletvekili çıkardığı günlere dönmek istiyor. Başkan Boyko Borisov gece gündüz köy kasaba dolaşıyor. Cumhurbaşkanı Radev’e her fırsatta saldırıyor ve “halkı parçalamakla” suçluyor. Doğal afet bölgelerinde vatandaşlara yardım eli uzatıyor.

Şu hususa da dikkat çekelim: Politikada yeni sivrilen ve fecebookta artık 100 bin taraftar toplayan Ekonomi Bakanı Petrov, Hak ve Özgürlükler Hareketi (DPS) kitlerinden, Türkler, Pomaklar ve diğer Müslümanlardan oy alamaz. Çünkü seçimlere her zaman bilinçli ve iyi örgütlü katılan Türklerin ve Müslümanların politik öncüsü DPS bu seçimlere de çok azimli ve kararlı girecek k, 50 milletvekili çıkarabilsin! Yeni seçimlerde Türkiye’den ve Batı Ülkelerinden gelecek soydaş ve gurbetçi oylarıyla kimlerin seçileceğini, Bulgar meclisinde bizi kimin temsil edeceğini peşinen bilmek istiyoruz. Seçimlerden sonra kurulması için çalışılacak olan Yurtdışı Bakanlığında yurtdışındaki Türkleri kimin temsil edeceğini bilmek istiyoruz, hatta bakanlıktaki görevliyi kendimiz göstermek istiyoruz. Bu cümleden olmak üzere Cumhurbaşkanlığında da Bulgaristan Türk azınlığın bir temsilcisinin bulunması zamanı gelmiştir.

Bugünden yaptığımız analizlerle bir 47. Mecliste Türkler partisi DPS milletvekilleri sayısının artması için mücadele edeceğimizi duyururken, yeni hükümetin GERB, DPS ve BSP arasında kurulacağına, başka bir şansın olmadığına vurgu yaparken, Boyko Borisov’tan 2016’da verdiği sözü tutarak 10 Türk Bakan Yardımcısı atayacağı sözünü hatırlatıyoruz.

2021’in sonuna doğru çok kızışması beklenen politik kapışmada Türkiye’deki soydaşlarımızın olağanüstü aktiflik göstererek Sofya meclisine 5 temsilci Batı Avrupa ülkelerindeki kardeşlerimizin de 3 temsilci göndermeye daha şimdiden hazırlanmalarını rica ediyoruz. Bulgaristan Türkleri Kültür ve Hizmet Derneği BULTÜRK bu davada her zaman yanınızda oldu ve hizmetinizdedir. Tüm zaferler bizim olsun!

Okuyanlara teşekkürler.

Lütfen paylaşınız.