26Ağustos 1990günü iktidar sembollerinden eski Parti Evi tutuşturulmasıyla Bulgaristan’ın tarih sayfalarına geçiyor. Ülke lideri Todor Jivkov’un iktidardan uzaklaştırılmasından 10 ay sonra yurttaşlar ülkeyi 45 yıllık komünist yönetimden çıkaracak acil ve önemli toplumsal değişikliklere umut bağlıyor. 1990’ın yazında Parlamento toplumsal binalardan bütün sosyalist sembollerin kaldırılmasını kararlaştırıyor. Bulgaristan Komünist Partisi merkez binasının tepesine yerleştirilen kırmızı yakutlu yıldız bunlardan biri. 3 Nisan 1990 tarihinde Bulgaristan Sosyalist Partisi adını alan BKP’den milletvekilleri bu sembolün ortadan kaldırılmasına razılık gösterse de alınan kararı yerine getirmeye acele etmiyor. Onların tam bu isteksizliği öfkeli insan kalabalığını binanın önüne getiriyor, protestoculardan biri ise kendi kendini yakacağı tehdidinde bulunuyor.
Tabii bu sebeplerden sadece biridir. 10 Kasım 1989’dan sonra Bulgaristan vatandaşları eski rejim ceza kamplarında girişilen şiddet konusunda bilgi ediniyor. Ülke ağır finans krizi yaşıyor. Haziran 1990’da düzenlenen Büyük Millet Meclisi seçimleri BSP tarafından kazanılıyor. Üzerinde çalışılan yeni Anayasa demokratik muhalefet tarafından reddediliyor. 26 Ağustos 1990 akşamı düzenlenen protesto esnasında binanın içinde aniden gözüken alevler 40 odanın tutuşmasına yol açıyor. Bu olaydan 30 yıl sonra bugün Parti Evi’nin tutuşturulmasına ilişkin açılan 53 nolu davaya çoktan son verilmiş ve unutulmuşken faili meçhuldür.
Film yapımcısı Evgeniy Mihaylov, yangının kasten çıkarıldığını, BSP veya Devlet güvenliği dairesiyle ilişkili çevrelerce örgütlendiğini düşündüğünü açıkladı. Belgeselci Malina Petrova,’ açılan soruşturmanın tamamlanmaması ve gerçeğin gün ışığına çıkarılmamasının birilerinin yararına olmadığını kanıtlıyor’, diye düşünüyor. Belgeselci 2009 yılında tutuşturma ile ilgili dava dosyalarına yapılan kapsamlı incelemeye dayalı ‘Zaman Aşımı Yüzünden Sonlandırılan Dava’ belgeselini gösterdi.
Parti Evi’nde korunan iktidar evraklarının ne kadarının yangın öncesinde çıkarılıp yokedildiği ya da sırasında tutuştuğu bilinmez.
Eski milletvekili ve Sofya Belediye Meclis üyesi Prof. Vili Lilkov Bulgaria On Air televizyonuna konuşurken bunları belirtmişti: ‘ Su götürmez bir şey kanıtlandı: ‘1989 yılını izleyen ilk aylarda gizli servisler Devlet güvenliği dairesi arşiflerini yoketmek veya bunlara el koymak üzere yoğun faaliyet yürütüyordu.Öte yandan İçişleri Bakanlığı arşivlerinin büyük bir bölümü de Parti Evi binasında korunuyordu. Bunlardan da iz kalmamıştır.’
Görkemli bir mimari projeye dahil edilip 1950-56 yılları döneminde inşa edilen eski Parti Evi şimdi yeniden düzenlenen protestolara tanıklık ediyor. Yurttaşlar yasanın üstünlüğü ve içinde yaşamak istedikleri farklı bir Bulgaristan ile ilgili taleplerini ortaya koyuyor. Halk Meclisi oturumları artık ‘Dondukov’ 1 bulvarında yapılacağı için milletvekilleri tatil sonrasında 2 Eylül’den itibaren protestocuların çağrılarını yakından işitebilecekler. Eski Parti Evi’nin binası tamir edildi, oturum salonu ise artık bilge anlamına gelen Azize Sofia’nın ismini taşıyor.
