Əkbər Qoşalı
+++++
Bu günlərdə TÜRKSOYun dəvəti ilə Qazaxıstan və Qırğızıstanda səfərdə oldum. Səfər, bu iki qardaş ölkədə Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin 90 illik yubileyi münasibəti ilə təntənəli tədbirlərdə, habelə TÜRKSOY tərəfindən nəşr edilmiş “Türk dillərində Bəxtiyar Vahabzadənin 90 şeiri” adlı kitabın (eləcə də, başqa bir TÜRKSOY nəşri – “Teatr almanaxı”nın) təqdimat törənlərində iştirakla bağlı idi.
Gəlin öncə bu səfərlə bağlı Dövlət Teleqraf Agentliyimizin rəsmi bilgisini paylaşaq, sonra mən öz şəxsi düşüncələrimi, səfər təəsüratlarımı bölüşməyə çalışacam.
***
Noyabrın 10-da Qazaxıstanın Almatı şəhərində TÜRKSOY-un və Azərbaycanın Qazaxıstandakı səfirliyinin təşkilatçılığı ilə Xalq Şairi, SSRİ-nin və Azərbaycan Respublikasının Dövlət mükafatları laureatı Bəxtiyar Vahabzadənin anadan olmasının 90 illik yubileyi qeyd olunub. Tədbir çərçivəsində TÜRKSOY-un təşəbbüsü ilə şairin yubileyi münasibətilə nəşr olunmuş “Türk dillərində Bəxtiyar Vahabzadənin 90 şeiri” adlı kitabın təqdimat mərasimi keçirilib.
Qazaxıstan yazıçıları, ziyalılar, həmçinin Azərbaycan, Qırğızıstan və Türkiyədən dəvət olunan qonaqlar tədbirdə iştirak ediblər.
Azərbaycanın TÜRKSOY-dakı təmsilçisi Elçin Qafarlı Bəxtiyar Vahabzadənin şeirlərinin TÜRKSOY tərəfindən türk xalqlarının dillərinə uyğunlaşdırılaraq, çap edilməsindən danışıb.
Almatıda Azərbaycan diasporu nəzdində fəaliyyət göstərən “Bahar” rəqs ansamblının ifaları tədbir iştirakçılarına xoş anlar bəxş edib.
Sonda kitabın tərcüməsində və tədbirin təşkilində əməyi olan hər kəsə TÜRKSOY adından mükafatlar təqdim olunub.
***
TÜRKSOY, Azərbaycanın Qırğızıstandakı səfirliyi, bu ölkənin milli kitabxanası və Qırğızıstan Xalqları Assambleyasının təşəbbüsü ilə Bişkek şəhərində Xalq şairi, SSRİ-nin və Azərbaycanın Dövlət mükafatları laureatı Bəxtiyar Vahabzadənin anadan olmasının 90 illik yubileyi keçirilib.
Tədbirdə Qırğızıstan hökumətinin üzvləri, xarici dövlətlərin bu ölkədəki səfirləri, beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri, elm, mədəniyyət, ədəbiyyat xadimləri, ictimaiyyətin tanınmış təmsilçiləri, Bişkekdə yaşayan soydaşlarımız, həmçinin Azərbaycan, Türkiyə və Qazaxıstandan dəvət olunan qonaqlar iştirak ediblər.
Tədbir çərçivəsində TÜRKSOY-un təşəbbüsü ilə şairin yubileyi münasibətilə nəşr olunmuş “Türk dillərində Bəxtiyar Vahabzadənin 90 şeiri” adlı kitabın təqdimatı ilə əlaqədar sərgi də keçirilib.
Sonra Bəxtiyar Vahabzadənin həyat və yaradıcılığından bəhs edən film nümayiş olunub.
Qırğızıstan Milli Kitabxanasının direktoru, professor Jıldız Bakaşova böyük şairin yubileyinin bu kitabxanada keçirilməsindən məmnun olduğunu bildirib.
Qırğızıstanın mədəniyyət, turizm və informasiya naziri Altınbek Maksutov deyib ki, Bəxtiyar Vahabzadənin yubileyinin Bişkekdə keçirilməsi bir daha sübut edir ki, böyük şairi bütün türk dünyasında sevirlər. Nazir vurğulayıb ki, B.Vahabzadənin şeirləri gənclərə bir örnəkdir.
Azərbaycanın Qırğızıstandakı səfiri Hidayət Orucov Bəxtiyar Vahabzadənin həyat və yaradıcılığı haqqında ətraflı məlumat verib, onu zəmanəmizin böyük şairi adlandırıb və bildirib ki, o Azərbaycan poeziyasının zirvələrindən biridir.
Diplomat Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin də Bəxtiyar Vahabzadənin yaradıcılığına yüksək qiymət verdiyini qeyd edib. Səfir xüsusi vurğulayıb ki, Prezident İlham Əliyev şairin 90 illiyi yubileyinin keçirilməsi, Şəki şəhərində Bəxtiyar Vahabzadənin Ev-muzeyinin yaradılması və yaşadığı binaya xatirə lövhəsinin vurulması haqqında sərəncamlar imzalayıb.
Azərbaycanın TÜRKSOY-dakı nümayəndəsi Elçin Qafarlı belə böyük tədbirin Bişkekdə keçirilməsini təşkili etdiyi üçün səfirə təşəkkürünü bildirib, Hidayət Orucova, Jıldız Bakaşovaya, böyük şairin şerlərini qırğız dilinə uyğunlaşdıran Baxtıqul Çoturovaya TÜRKSOY-un xatirə hədiyyələrini verib.
Sonra Azərbaycandan dəvət olunan şair Əkbər Qoşalı, Qırğız-Türk “Manas” Universitetinin rektoru Səbahattin Balçı, Baxtıqul Çoturova, Bişkekdəki “Azər” İctimai Birliyinin sədri Əziz Əliyev şairin ölməz poeziyasından danışıb, belə tədbilərin keçirilməsinin bir-birimizi daha yaxından tanımağımıza xidmət etdiyini bildiriblər.
Sonda “Azəri Mədəniyyət Mərkəzinin nəzdində fəaliyyət göstərən mahnı və rəqs qruplarının iştirakı ilə böyük konsert proqramı keçirilib.
***
BÖYÜK ÜRƏKLİ BÖYÜK QAZAXISTAN
Mənim Qazaxıstana daha öncə 3 dəfə yolum düşsə də, Türküstan gözəli Almatıda olmamışdım. Almatı!.. – Bu adı ilk dəfə, 1982-ci ildə, (dənizdən 1500 m. yükəsklərdə) Tovuzun dağlar qoynunda yerləşən doğma Qoşa kəndində, “Kantata 104” radiosunun şüşəsi üzərindən, ALMA-ATA şəklində oxumuşdum… Radionun şüşəsi üzərindəki şəhər adları içərisində məhz ALMA-ATA uşaq marağıma səbəb olmuşdu: demək ki, BAKIdan savayı da… BAKIdan uzaqlarda – haradasa bir doğma şəhər var, doğma ad var..! – ALMA-ATA..! – bu adı anlamağa nə vardı?.. İllər keçdi, kəndimizdən qonşu kəndlərə, rayon mərkəzinə, başqa rayonlara, başqa şəhərlərə, başqa respublikalara yolum düşdü… şair demiş, dünya gözümdə kənd-kənd, şəhər-şəhər böyüdü… ancaq o böyümənin xəritəsinə ALMA-ATA heç cür düşmürdü ki… düşmürdü. Mən qardaş ölkənin bu şəhərini sevirdim, nə vaxtsa, onu görəcəyimə inamım vardı, ancaq ALMA-ATAnın məni öz doğması kimi qucağına alacağı gün üfüqlərdən bəridə deyildi sanki… Üstəlik, müstəqillik dönəmində bu qazax şəhərinin adı da “yuvarlaqlaşdırılıb” (dəyişdirilib) ALMATI şəklinə salınmışdı… Hətta, bu adı “yuvarlaqlaşdırılmış” şəhər, paytaxt (qazaxlar demiş, astana) statsunu da itirmiş və sanki üfüqötəsinə çəkilmişdi… Ancaq elə bil, bir hiss məni tələsdirirdi: sən bu şəhəri görməlisən, ona yetməlisən… Mən ora uçmalıydım! Üfüqötəsindəki şəhərə gedişin məhz uçuşla mümkün olması məntiqliydi, əlbəttə…
Budur, aylardan: noyabr… “AİR-ASTANA” uçağı BAKIdan havalanır… İstiqamət: Almatı… Mövzu: Şeir-sənət… Dəvət edən: TÜRKSOY… – Belə bir uçuşa mübarək uçuş deyərlər…
Nə gizlədim, bu dəfəki qarşılanma, bu dəfəki ortam Qazaxıstana daha öncəki (fərqli illərdə, fərqli heyətlərdə) səfərlərdəki qarşılanmadan, ortamdan daha sıcaq, daha hərarətli kimi gəldi mənə. Almatının, eləcə də səfər etdiyimiz digər qazax şəhəri Tarazın qardaş məhəbbəti, qardaş eşqi sarmışdı məni… Necə deyərlər, qazax elinin (– ustad Mikayıl Azaflının sözü ilə desək – ) “məhəbbəti soyuq, eşqi baharsız” deyildi…
Oğlunu bavurum, qızını qız qardaşım bildiyim, böyük ürəkli böyük Qazaxıstan! Mən səni köhnə və yeni paytaxtınla – Almatınla, Astananla, ala dağınla, qara dağınla, dərənlə, təpənlə, əngin göy üzünlə, bərəkətli torpağınla, göydə uçarınla, yerdə qaçarınla, gur çayınla, sızqa bulağınla – hər yönünlə – həncəri varsansa, elə sevirəm… Sən TURANın qazancısan, Qazaxıstan! Mən səni Dinmühəmməd Kunayevinlə, Nursultan Nazarbayevinlə… Muxtar Auezovunla, Sabit Muxanovunla, əlbəttə, Abayınla, ələlbət, Mağjan Jumabayınla… Nurlan Orazalinlə, Muxtar Şaxanovunla sevirəm! Sənin rəsmən 550 illiyini qutladığın qazax dövlətçilik tarixini gənəl türk tarixinin bir parçası olaraq, qəbul edib, dünəninlə, bugününlə… gələcəyinlə sevirəm, əziz Qazaxıstan!
Bu səfərdə bir daha gördüm ki, TÜRKSOYun Azərbaycanın mərhum Xalq şairinin yubileyi ilə bağlı keçirdiyi silsilə tədbirləri, eləcə də, yeni nəşrləri, yalnız keçmişə ehtiram əlaməti deyil, bugünkü ədəbi-ictimai fikrimizə yeni çalarlar qazandırmağın, sabaha boylanmağın ta özüdür..!
(Yeri gəlmişkən, artıq yeni kitablar (örnəyi, Bakıda işıq üzü görəcək “Gənc Qazax şeiri antoljisi”), yeni layihələr, yeni şölənlər üzərində işə başlayırıq, sağlıq olsun, işlər ovsanata keçdikcə, oxuculara bilgi verəcəyik…)
Almatıda TÜRKSOYa, TÜRKSOY nəşrlərinə, TÜRKSOYun düzənlədiyi tədbirlərə səliqə-səhmanlı, deyərdim qürurlu münasibəti yalnız bu quruma qazax aydını, keçmiş nazir, ünlü ictimai xadim sayın Düseyn Kaseinovun başçılıq etməsi, Qazaxıstanı bu qurumda intellektuallığı və çevik qərar qəbuletmə yetənəyi ilə seçilən Malik Otorbayevin təmsil etməsi ilə bağlamıram… – işin içində sevda, eşq… qan yaddaşının, yovşan qoxusunun, böyük çölün… duyğulandırmaları da var… Qazaxıstan Türk Dünyası ünvanlı qurum və quruluşlara sayğısı ilə yanaşı, onlara yer ayıran, ev verən, imkan tanıyan bir böyük ölkə, habelə belə qurum və quruluşları yaradan bir qardaş cümhuriyyətdir. – Eynən Azərbaycan kimi, Türkiyə kimi…
Almatıda ilk dəfə olmağın feyzi içində muzeyləri ziyarət etdim, kitab dükanlarına baş çəkdim, əlbəttə, jeltoksan (dekabr-1986) olaylarının yaşandığı meydanda, “Kayrat”ın stadionunda, “Qazax-film”də oldum; dostlarla birgə Tanrı Dağları ətəklərinə çıxdım; əlbəttə, Qazaxıstan Yazıçılar Birliyində şairlər, yazıçılarla söhbətləşdim, ayrıca, Türk Dünyasının ünlü ədibi, tanınmış fikir adamı Muxtar Şaxanovla, 17 ildir üzünü görmədiyim uyğur balası, şair Vilyam Molutla, habelə “Azərbaycanın gənc dostu” fəxri ünvanı ilə tanıda biləcəyimiz yazarlar Nurğali Jusufbay, Erkinbek Serikbayla buluşdum; neçə yeni dost qazandım, neçə təzə bilgi əldə etdim… (Dostlarımın ən gənclərindən olan Erkin Serikbayı 2 il öncə “Türk Dünyası gənc yazarlarını birləşdirən ədəbi qurumlararasında məsləhət mühitinin yaradılması” adlı Layihə çərçivəsində Azərbaycana dəvət etmişdik, o da söz vermişdi ki, Azərbaycan dilini öyrənəcək, bir də görüşüncə, üçüncü dilə ehtiyac olmayacaq. Bu gənc dostumuz sözünün üstə durub, üstəlik, artıq Azərbaycan dilindən qazaxcaya uyğunlaşdırmalar edir…)
ALMATIDAN BİŞKƏKƏ…
Almatıdan Bişkəkə axşamüstü çıxdıq. Almatıdan ayrılmadan öncə, dəyərli TÜRKSOY təmsilçimiz Elçin Qafarlının ayarlaması ilə, bir də baxdım, M.Auezov adına Qazax Akademik Dram Teatrındayıq. – Səbəb: sən demə, qazax sənətçilər bugün “Arşın mal alan”ı oynayacaqlar… Bir gözəl şəhərdən belə bir gözəl ayrılışı qaçırmaqmı olardı? – Öyrəndik ki, ölməz Üzeyir bəyin bu əsəri qazax teatrının (sonra öyrəndik ki, həm də Qırğzı akademik teatrının) repertuarında uzun illərdir əsas yerlərdən birini tutur… Gözəl də oynadılar, tamaşaçılar da, maşallah: sayı say, sayğısı sayğı…
Beləcə, yol aldıq Bişkəkə doğru – ta Bişkəkədək tamaşadan əsintilənən xoşməramlı “atmaca”larla…
Yolüstü dayandığımız moteli Türkiyənin güneydoğu bölgəsindən olan işadamlarının işlətdiyini gördük. Səliqə-səhmanı, müştəri məmnuniyyəti üçün mümkün olan hər şeyi etmə çabası diqqətəşayan idi. Anadoluların öz sözü ilə desəm, iştə Anadolu insanı, iştə Türküstan… Şəhərdə, yolda, moteldə, oteldə, muzeydə… – harada desən, Azərbaycanlı olduğumuzu bilincə də, “bavurlarımız”, “başımız, gözümüz üstə…” kimi sözlər eşitmək, bu sözlərə uyğun yüksək qonaqpərvərlik görmək… özlüyündə bir aləmdir, bir aləm… Qazax sənə yalnız süfrəsini açmır, könlünü açır, könül süfərsini açır… Qırğız da eləcə, büsbütün Türküstan eləcə… Bu yerdə, Səməd Vurğunun sözlərini xatırlayıram “Sən bizim ellərin ruhuna bir bax, Bizdən inciməmiş bir əziz qonaq…” Mən “bizim ellər”i bütün Türküstan bilirəm, ulu Turan bilirəm… Bilirsiz, Səməd Vurğun bizim qonaqpərvərliyimizi elə bir yerə bağlayıb ki, onu, necə deyərlər, müzakirə etmək, dəyişdirmək, dərəcəsini aşağı salmaq… mümkün deyil, bir yol var: qəbul etmək, yaşamaq, yaşatmaq, sayğı duymaq..! – Ruh! Ruh bağlılığı! – Tanrının öz sonuncu elçisinə belə bu mövzuda hər şeyi demədiyi bir mənəvi ünvandır, varlıq içində varlıqdır, necə deyim, qədər üstündə qədərdir… Səməd Vurğun bizim qonaqpərvərliyimizi adətə, qaydaya, hansısa rejimin, quruluşun tapşırığına, nə bilim daha nəyə, haraya deyil, məhz ən ulu ünvana, ən uca yerə aid edib… Edərkən də, öz sözləri ilə düstur cızıb, formul yaradıb: məhz əziz qonaq inciməz! – Kimdir əziz qonaq? – özünü, sözünü bilən, qonaq getdiyi evin qızına-gəlninə pis gözlə baxmayan, süfrəsində kəm-kəsir axtarmayan, yaxşısını görməzdən gəlib də, əskiklərini aləmə car çəkməyən, bir sözlə, adam kimi adamdır əziz qonaq… Bax, Türküstan insanının, qazax, qırğız, uyğur dostlarımızın adam kimi adamlıq havası, ovqatı, qonağının ürəyini düzgün oxumaq və dəyərləndirmək ürəyi… qonağı Türküstanca qarşılamaları, əziz sayması məni bu sözlərə vadar etdi! Ruhun öləziməsin, əziz TÜRKÜSTAN!
Qazax-Qırğız sınır qapısında, illər öncə Özbək-Qazax sınır qapısında keçirdiyim duyğuları yenidən yaşadım… İki qardaşımızın arasındakı qapıdan keçirdim… Qardaşlığımız sınırsız olsun!
Bişkəkə gecə çatdıq, düşdüyümüz otelin adı da uyğundu: “Dostlık”. “Qardaşlıq” adı bir otel üçün rast gəlinən ad olmadığı üçün qırğızın, qazax sınırından uzaq olmayan bu otelə verdiyi adı “Qardaşlıq” kimi alqılayalım barı, dedim…
Almatıdakı Bəxtiyar Vahabzadə tədbirində konsulumuz iştirak edirdi, diaspor fəallarımız ordaydı, bacardıqlarını əsirgəməmişdilər; Qırğız Respublikasında isə səfirimiz, görkəmli ədib HİDAYƏT Orucov şəxsən özü işin başındaydı. Yəqin elə bu səbəbdən də iştirakçı sayı da yüksəkdi, habelə tədbirə nazir, səfirlər səviyyəsində qatılım olması mümkün olmuşdu. Bişkəkdəki diasporumuzun töhfələrini də vurğulamaq şərti ilə, gözəl bir poeziya gecəsi, ədəbiyyat şöləni yaşadığımızı deməliyəm. Tədbirsonrası səfirimizin qonaqların şərəfinə verdiyi ziyafət əsanasında edilən söhbətlər də, oxunan şeirlər, suallar-cavablar… şölən içində şölən oldu, sanki…
Səfirliyimizin gənc əməkdaşlarının çevik, ağıllı davranışları da diqqətimizdən qaçmadı, təbii. Bişkəkdə də, Almatıda da diplomatlarımızın bizlərə bəslədiyi xoş, işgüzar münasibəti bir cümlə ilə də olsa, təkrar qeyd edərkən, belə münasibətin vətəndaşın, respublikadan uzaqda dövlət nəzakətini hiss etməsi baxımından, yaddaşla yanaşı könülə yazılan hadisə olduğunu yazmağı özümə borc bilirəm… Dilimə Cabir Novruzun sözləri gəlir:
“Azərbaycanı sevin, sevin Azərbaycanı…
Adını uca tutun hər arzudan, diləkdən.
…O bizim hamımızın həyəcanı, harayı..!”
TARAZ…
Bişkəkdən sonra yolumuz yenidən Qazaxıstana doğruydu. Dünən axşamüstü qırğız sürücünün idarə etdiyi araba ilə Almatı-Bişkək yolçuluğuna çıxmışdıqsa, bugünün axşamüstüsündə atası uyğur, anası qırğız olan sürücünün idarə etdiyi araba ilə Bişkək-Taraz yolçuluğuna çıxmışdıq. Taraz Qazaxıstanın dövlətçilik tarixində önəmli olaylara məskən olmuş, pirləri, övliyaları, ocaqları ilə seçilən bir yerdir. 550 il öncə Qazax xanlıqlarını birləşdirən kişilərin əzəmətli heykəlləri də buradadır, ululardan TəkTurmaz, QaraXan və AyişəBibinin türbələri də Taraz mərkəzli Cambul vilayətindədir…
Taraz anladıldıqca anladılası bir yerdir. – Qısa deyim, Qazaxıstan tarixinin ruhunu yaşamaq üçün yalnız bir şəhər semək durumunda qalsan, o seçim, məncə, Tarazdan başqası olmasın gərək…
QaraXan türbəsini ziyarət edərkən, dedilər, bu azman kişinin hekayətini AyişəBibini də ziyarət etdikdən sonra danışacağıq… Danışdılar da..:
– QaraXan 25 yaşlarında bir dəli-dolu qazax baturudur, xan qızı olan AyişBibisə Ayparçası, susonası bir gözəldi… Bir-birlərini sevirlər, ancaq qızın ata-anası razı deyil bu evliliyə. Könül istəyincə, ürək vurunca, vurulunca, iki aşiq yanıb-qovrulunca, “razılıq sınırı” atlanır, QaraXan 19 yaşlı sevgilisini atın tərkinə alıb, qaçırır… Ancaq çatdıqları yerdə, macal tapıb da, razılıq üçün yenidən xan evinə üz tutmağa varmamış… Ayparçası Ayişəni ilan sancır… Vüsal yaşamamış iki ürək… Ayişənin sozalan gözləri, titrəyən dodaqları, QarXanın gərilən əzələləri, hədəqəsindən çıxan gözləri… Bu durumda kim… nə… nəyə yarar?! – zəhər sürətlə Ayişənin vücudunu sarmadadır… Qaraxanın şimşək kimi çaxan buyrğu ilə anındaca olay yerində bulunan bir övliya, cavan ömrünün son dəqiqələrini yaşayan Ayişə ilə ilə hələ uzun illər yaşayacaq QarXanın kəbinini kəsir, nigahını qıyır… Ayişənin eşitdiyi son söz, “Ayişəm, məni o dünyada gözləyərsən, bu dünyada əlim bir qız əli tanımayacaq, gözüm bir qadın gözü görməyəcək..! Burda qismət olmadı, barı orda vüsala yetərik!” sözləri olur… Qaraxanın gözlərinin ta içinə baxdığı, gözünə axdığı son qadın baxışı Ayişənin olur… QarXan düz 75 il yaşayır, kimsə ilə evlənmir, andına sadiq qalır..!
Ruhları şad olsun!
Bax, belə sevgidir, belə sevdadır Türküstanı Türküstan yapan…
***
Ulu övliya TəkTurmazın türbəsindən açılan möhtəşəm panorama baxarkən Malik Otorbayev ərəblərlə çinlilər arasında baş vermiş tarixi Talas döyüşündən söz açır; deyirəm, ərəb və Çin qoşunları niyə məhz Türküstanda üz-üzə gəlibmiş? – Bilməyinə bilirəm də, ancaq könül qəbul etmir, az qala tarixin bu üzündən o üzünə səslənmək istəyirsən: davasını öz torpağınızda edin! (Bir baxıma, bugün Suriyada ABŞ-Rusiya qarşıdurmasının Türkiyə sınırlarına, Bayır-Bucaq türkmanlarına təhdid olduğu kimi bir olay yəni…)
Sonra, Malik uzaqlardakı, ağ buludlarla qaplanmış dağları göstərib, Çingiz Aytmatovun Şəkər köyü o dağların qoynunda yerləşir, deyir… Ustadın “Ağ gəmi”sini, o möhtəşəm əsərin obrazlarını, olaylarını canlandırıram gözlərimdə, xəyalımda…
İndi, üstündən bir neçə gün keçdikdən sonra, Tarazda getdiyimiz, gördüyümüz yerləri, görüşlərimizi, söhbətlərimizi bir-bir xatırlamağa çalışıram, görürəm yaddaş mən istəyən dərəcədə hayıma gəlmir, sanki. Bilirsiz, niyə? – Çünki göz yaddaşa daha artıq nəsnələr ötürmək istəyirdi… göz yalnız özü bacarmırdı bunu, könlü haraya çağırırdı, könül gözü isə “yaddaşı”nı belə tezliklə kağızlara “daşıya” bilməyəcək, qaliba. Elə bil zərrə-zərrə, çalar-çalar, yarpaq-yarpaq, yol-yol, ürək-ürək paylanacaq könül gözünün gördükləri… – Elə bilirəm, neçə yeni duyğuda, düşüncədə, fikirdə, sözdə, yazıda, hərəkətdə, xarakterdə şəkillənəcək TÜRKÜSTAN GÖZƏLLİKLƏRİ…
Bu yerdə Məmməd İsmayılın “Çatacağım bir arzu var” şeirini xatırlayıram:
“…o böyüyüb əfsanələr,
nağıllar qədər.
Keçmiş ilə gələcəyin vaxt ekranında
şimşək kimi çaxıb getmiş oğullar qədər,
Qarış-qarış gəzdiyimçün fəxr eləməyim,
qoy saxlayım əl altında ehtiyat yeri,
Görəcəyim gözəlliklər tükənir bir az,
hələ qalsın istəyimin qol-qanad yeri…
…Uzaq yerə yetəcəyim bir arzu qalsın,
xəyallarla öz-özümü yandırım, yaxım,
gözüm hələ gözəlliyə tamarzı qalsın.
Gözləri tox böyüməsin uşaq marağım.
əl-qolum da yetişməsin qucaqlamağa,
torpağımı birdən-birə dərk eləməyim.
Görəcəyim yerlər qalıb,
günlər qalınca
Narahatlıq duyğusunu tərk eyləməyim!”
TARAZ-ALMATI QATARI…
Şükür Tanrıya, qismətimizdə Türküstanın, qazaxın bir şəhərindən o biri şəhərinə qatarla gecə yolçuluğu da yazılıbmış… Elə bil, Çingiz Aytmatovun “Əsrə bərabər uzun gün”ündən keçən qatardı… Üstəlik, yol yoldaşın qazax şairləri Nurqali Orazla Töreqali Taşen ola… Almatı, Bişkək, Taraz qonaqpərvərliklərindən sonra, mənə qatarda da qonaqpərvərliyin mümkün olan ən yuxarı həddini yaşatdı əziz qazax şairləri…
Qatar Almatıya o başdan çatdı… Şair dostlarımın dostu bizi qarşılamaqçün Dəmir Yol vağzalındaydı. Bir az sonra isə, artıq Nurğali bəyin evində idik. Səhərin o çağında, sanki nahar süfrəsiymiş kimi zəngin süfrə hazırlamış Almas abla gülərüzlə qarşıladı bizi. Evi şen olmuş Nurqali bəy özü də, xanımı da, evlərini öz evin sanmağın üçün elə səmimi ortam yaradır ki, minnətdarlıq duyğusu içində azıb qalırsan… var olun, gözəl insanlar!
Nurqali bəyin zəngin süfrəsi yığışdılımamış könül süfrəsi açıldı, könül süfrəsi açılmışkən, kitab rəfinə göz gəzdirdik, dərdləşdik, vədələşdik, kitablaşdıq, qardaşlaşdıq, uğurlaşdıq…
Sonra Erkinbek gəldi, Almatıda bir xeyli dolaşdıq. “Almatıdan almasız getmək olmaz” dedi, alma aldı, “Abi, bu bal Altay qazaxlarının sovqatıdır, xoşunuza gələcək” dedi, “…“Kayrat”ın şərfini aparmasaz, evdə uşaqlar inciyər” dedi, şərf aldı, sonra, “Almatıdan “Turan dəftəri” aparmasaz daha nooldu?” deyə sual qarşısında qoydu məni… ha bucağız, ha ocağız deyə-deyə, bir də baxdıq vaxt hava limanınının yolunu döyəcləyir…
Hələlik, bu qədər…
Bilirəm, Qazaxıstandan, Qırğızıstandan, Türküstandan… oradakı ziyarətlərdən, söhbətlərdən çox danışmaq, çox yazmaq olar… Olacaq da, inş. Bu bir başlanğıc olsun!
***
Mən bu sətirləri yazarkən, KİV-lər TÜRKSOYun Türkmənistanın Mari (Mərv) şəhərində düzənlədiyi festival barədə bilgi verirdi…
Xatırladaq ki, TÜRKSOY Türkmənistanın Mari (Mərv) şəhərini 2015-ci ildə “Türk Dünyasının mədəni paytaxtı” elan etmişdi. Bu münasibətlə il ərzində Mari (Mərv) şəhərində müxtəlif mədəni-kütləvi tədbirlər keçirilib.
Yazıya nöqtə qoymaq istərkən bizim Şəkinin TÜRKSOY tərəfindən 2016-cı ildə “Türk Dünyasının mədəni paytaxtı” elan edildiyini oxudum. Məncə, bu xəbər bu yazı üçün yaxşı sonluqdur…
Təbriklər, ŞƏKİ!
Təşəkkürlər, TÜRKSOY!
Əkbər Qoşalı
