Çeviri: İbrahim SOYTÜRK
Tarih: 14 Nisan 2019
Konu: Belirleyici olan: Bulgaristan toplumu 1989’da dönüşüm için hazır mıydı değil miydi olmaktan fazla, İvan Kostov’un ve hükümetinin politik iradesi var mıydı yok muydu sorunudur!
“Kendime çıkardığım ders, benim ve benimle birlikte olanların, yaptığımız büyük yanlış, başbakan Konrad Adenauer’in Almanya’da Nazi-siz-eştirmeyi gerçekleştirdiği gibi, bizim komünist-siz-eleştirmeyi gerçekleştirememiş olmamızdır.”
2019’un 11 Nisan sabahı Bi Ti Vi stüdyosunda Başbakan (1997-2001) ve Demokratik Güçler Birliği (CDC) eski lideri İvan Kostov bu sözleri “1989 – 1999 Geçiş Dönemi Tanıklığım” kitabını tanıtırken söyledi.
Pek çok politikacının yanlışlarını itiraf etmek istemediği, CDC eski liderine de özgü olan, yalnız başarılardan söz etme adeti bilinirken, yukarıdaki itirafı, Geçiş Döneminde yaşananlardan ders çıkarma açısına çok önemi bir işaret olup yanlışını halk önünde ve alenen tanıma açısından İvan Kostav’un bir ilkidir.
İtirafları burada noktalıyorum. Yukarıdakileri anlamsız kılacak eklerde bulunmak istiyorum.
TV sunucusu şunu sordu: “Toplumu komünistlerden arıtma neden yapılamadı?
İv. Kostov şöyle cevap verdi: “Çok karmaşık. Büyük bir soru. Ben burada (kitabımda) yanıt vermeye çalıştım. Toplumun kendisinde böyle bir niyet yoktu. Böyle bir şeyi yapabilmek için gerekli olan çoğunluk yoktu. “
Evet, olayların üzerinden yıllar geçti. Deliller gün gibi ortadayken, senin sebepleri toplumda araman, dersini iyi öğrenmediğin gibi, insanlara karşı da namuslu davranmadığını, en başta kendini aldattığını kanıtlıyor.
Hristo Hristov. desebg.com
Bir, toplumda böyle bir hazırlık ve istek olmadığı gibi iddialar gerçek değildir. 1997 yılının Nisan ayında yapılan seçimlerde Demokratik Güçler Birliği (CDC) partisine oy veren 2,2 milyon seçmen CDC partisinin seçim önü verdiği vaatleri yerine getirmesini ve Bulgar toplumunda komünistlerin kökünün kazınmasını bekliyordu. Bunu vaat etmiştiniz.
Bulgaristan’daki politik güçlerden hiç biri daha önce bunu yapacağına söz vermemişti. Ne yazık ki, beklenen olmadı, vaat ettiğinizi yapmadınız.
Toplumun demokratikleştirme konusu sizin bir seçim önü tuzağınız kaldı. Boş vaatlerde bulundunuz.
Gerçekler aşağıdaki gibidir:
1977’de yayınlanan “Demokrastiya” gazetesi İvan Kostov’un komünistlerin bütün görevlerden alınması ve adalete teslim edilmesine ilişkin konumunu ortaya koymuştur.
- Komünist rejim suçlu ve katillerinin adalete teslim edilmesi ve bağımsız bir yargı sisteminde adil yargılanmaları için gerekli olan yasa değişikliklerini yapmak için CDC partisi gerekli adımları atmadı. Bu cinayetlerle ilgili var olan sürenin aşılması konusu İvan Kostov partisinin meclis grubu ve hükümeti (mavi çoğunluk) için hiçbir zaman öncelikli bir ödev olmadı.
- İvan Kostov hükümeti esnasında CDC komünistlerle hesaplaşmak istemedi. Başbakan kendisi ve o dönem “mavi” cumhurbaşkanı Petır Stoyanov, CDC’nin hükümet ortağı olan Halk Birliği Partisi tarafından 1997 yılında meclise sunulan köklü ve bütünsel adil hesaplaşma yasasına neden destek vermediklerine ilişkin “delilli” açıklamada bulundular. Bu, Kostov ile Stoyanov’un çok büyük ve temel yanlışı oldu.
- 1997 yılında onaylanan yasayla CDC Ajan Dosyalarını açmadı. Ancak Hak ve Özgürlükler Hareketi’ne (DPS) karşı kullandı. Yeniden aktifleştirilen sözüm ona ajanlar konusunu gündeme taşıyarak, yeni güvenlik makamları tarafından şimdi de kullanıldıklarını gerekçe olarak göstererek, gizli polis (DS) ajanlarının bir kısmını koruyarak, kendine bağımlı duruma getirdi.
- Bonev Komisyonu 23 ajanın adını açıklayınca, 1997 yılı yazından 250 000 ajanın kimliğinin açıklanacağı vaat verilmişken, aynı yılın güzünde kimsenin adı açıklanmayınca her şey berbat oldu.
İvan Kostov hükümetinin 1997 yazında 250 000 ajan dosyasını açacağına ilişkin vaatleri tutmadı. Birkaç ay sonra CDC tarafından kurulan Bonev Komisyonu ancak 23 ajan dosyasını açtı. Kostov hükümeti bugün ellerini Anayasa Mahkemesiyle yıkıyor. CDC politikasını Anayasa Mahkemesi belirliyor. Tarihsel gerçekler, politik irade olduğunda dosyaların başka yollardan da açılabileceğine ip uçları veriyor. Kaynak:“Demokratsiya” gazetesi.
Komünist rejim için çalışmış 13 000 ajanın dosyalarına ilişkin yüzlerce komisyonun son 12 yıl içinde yürüttüğü çalışmalar 1997-2001 yılları arasında yönetici görevlerde ajan çalıştırılmasına asla ve hiçbir zaman engel olunmadığını gösteriyor.
- CDC ve İvan Kostov hükümeti okullarda komünist geçmişin okutulmasına engel oldu. Bu ancak 2018’de devlet politikası olarak uygulanmaya başlandı. Başbakan Kostov bugün kitabında da bunun çok büyük bir eksik olduğuna yer vermiştir. Bugün artık çok ciddi bir kamuoyu ve toplum baskısından sonra olmak üzere, Eğitim ve Öğretim Bakanlığı yeni bir program kabul etti ve komünist totaliter geçmiş gerektiği şekilde derslerde okutulacaktır.
Ve günümüzde kitabını tanıtmak üzere her gün birkaç defa radyo ve TV programlarına katılan İvan Kostov’tan beklediğimiz, onun yönetim döneminde Bulgaristan’ın komünizmden dönüştürülmesi için halkta istek ve hazırlık olmadığı değil, idarecilerde politik irade olmadığıdır.
(sosyal medya)
