1 Ocak 2019’dan itibaren kağıdın yerini elektronik vinetka aldı ve 1 Mart 2020’den itibaren 3,5 tonun üzerindeki araçlar için Toll geçiş ücreti tahsil edilmeye başlandı ve aracın kendi GPS takip cihazı, kat edilen mesafeyi kaydetme fırsatı veriyor. Bundan dolayı olasılıklar üç oluyor – rota haritası ve araçta cihaz ve otomobilin kendi GPS izleyicisi.
Geçiş ücretlerinden toplanan paralar, yolların bakımı ve yeni yolların inşasının yanı sıra yol güvenliğini artırmak için kullanılıyor. Bütün bunlar teoride kulağa iyi geliyor, ancak pratikte uygulanıyor mu?
Gerçek tabloya bakalım.
Sistemin çalışmasında bir takım aksaklıkların olduğu anlaşıldı. Sistem kendi masraflarını karşılayamıyor. Geçen yıl geçici hükmette Bölgesel Kalkınma ve Bayındırlık Bakanı Violeta Komitova tarafından talep edilen bir denetim bunu tespit etti. Elde edilen veriler, 2020’de otoyol geçiş sisteminden elde edilen gelirin, 2019’a kıyasla 205 milyon leva daha az olduğunu gösteriyor. 2019 yılında sadece elktronik vinetkalardan elde edilen para 392 milyon leva idi.
Violeta Komitova
Violeta Komitova
Buna iki neden var.İndirimli tarifeler ve sistemin kapsadığı yollar sistemi. Tespit edilen bir diğer sorun da, kameralarla belgelendirilmiş yaklaşık 200.000 yol kanunu ihlalidir. Bunlar ise ne işlenmiş ne de ceza toplanmış.Böylece 2020’deki kayıplar 70 milyon levaya varıyor. İnceleme ayrıca, “Karayolları Altyapısı” Ajansı’nın sistemin işletilmesi ve bakımı için yapılan sözleşmeleri kontrol edecek bir dayrenin olmadığını da ortaya koydu. Sonuç olarak, maliyetlerden sadece biri – yazılım (software) için – ayda yaklaşık 2 milyon leva.
Bogdan Milçev
Bogdan Milçev
Yol ve Trafik güvenliği uzmanı Bogdan Milçev, BNR-Blagoevgrad’a konuşurken, Toll sisteminin verimsizliğinin diğer çarpıcı örneklerine işaret etti. Ona göre ne şoförlerin ödediği ücretin artması ne de kapsamının genişletilmesi,sorunları çözmeyecek.
Milçev daha da ileri giderek, yolsuzlukların da meydanda olduğuna işaret etti. Uzman ayrıca, devletin otoyol geçiş sistemi başlamadan önce aldığı gelirleri ve 2021’de elde ettiklerini kıyasladı ve dedi ki:
“2019’da vinetkalardan yük kamyonlar ve otobüs taşımacılığından 122 milyon leva toplandı, o sırada Toll sistemi yoktu. 2021’de gelirler 150 milyonun biraz üzerinde. Yani fark 30 milyon leva. Ancak Toll sisteminin işlemesi için 80 milyon levadan biraz daha fazla harcadık.”
Milçev başka bir gerçeğe işaret ediyor – sistemi oluşturan şirket, sağladığı hizmet için en yüksek ücret, yüzde %7 alıyor. Uzman, Avrupa’da ortalama olarak bu oranın yaklaşık 2 olduğunu ve bazı ülkelerde sıfır olduğunu söyledi.
Şimdiye kadar söylenenlere göre, esas sorun şu: Toll sisteminden elde edilen paraların ne kadarı yol inşası ve rehabilitasyonu için harcanıyor? Bu soru en azından şimdilik, cevapsız kalıyor.
Derleyen: Yoan Kolev, Türkçesi:Müjgan Baharova, BNR
