Daha yaşlı olan Bulgaristan vatandaşları, sosyalizm döneminde sokak ve atölyelerde asılı emaye kaplamalı tabelaları hala hatırlıyorlardır. O zaman olduğu gibi, şimdi de, bu tabelalardaki yazılar insana garip geliyor: “Üretimdeki kalitesiz ürün tüm kolektif için bir sorundur” (burada söz konusu olan kelime oyunu – kalitesiz ürün ve evlilik aynı kelimeyle ifade ediliyor-“brak”). “Tüm gerçek komünistler – hepsi beraber yer altına! Pernik madenleri” vs. Bu, son derece amblematik tabelalar, bir değil, birkaç koleksiyoncuya ilham olmuştur. Bu tutku bir de tarihçi mesleği ile biraraya gelirse ortaya beklenmedik bir sonuç çıkıyor – samanlıkta bir sergi!
Popovo Tarih Müzesi Müdürü Plamen Sıbev, tabelalardan oluşturduğu koleksiyonunu sergilemek için burasını seçmiş.
“Yolcu olan ve atılmak üzere olan herşey beni ilgilendiriyor” diyor Plamen Sıbev ve devam ediyor:
“Bu, birçok yasağın yaratığı o geçmiş zaman için geçerlidir. Benim görüşüme göre, bu tabelalar, bir şekilde yasakların insanların kafalarına kakılmak için yapılmıştır. Benim felsefem bambaşkadır – bir insan uyarılarla eğitilmemelidir, her yerde “sağa dön”, “sola dön” deniyor. Fakat zamanımız böyle, bu zamanı korumak lazım, tabelalar sayesimnde olsa bile.”
Diyelim ki, tabelalar, bir şekilde zamanın temsilcileridir. Mesela bin yıl sonra insanlar bu tabelaları nasıl okuyabilecek ve değerlendirecektir?
“Bu ve şu şekilde “uniformalı” zamandan geri kalan bir hatıra olacaktır. – diye tahmin ediyor Plamen Sıbev ve devam ediyor. Artı, bin yıl sonra o zamanın daha sıkı “uniformalı” zaman olmayacağını kim bilebilir ki? O zaman belki düşünmeye bile gerek kalmayacak, nasıl programlandıysak oraya hareket edeceğiz, söyleneni yapacağız vs, yani tabelalardaki yazılara göre hareket edeceğiz. Kurgu bilim tutkunu olduğum için asayış, norm, çerçeve zamanı olacağını tahmin edebilirim. Şimdi tabelalar yok, fakat işte, eskilerini topluyoruz ve övgüye layık olmasa da, o zamanı nostalji ile hatırlıyoruz.”
Plamen Sıbev, sahip olmak istediği tabelada şu sözlerin yazılı olmasını istiyor: “Halk milisi, partinin çarpan kalbidir”.
Tarihçi, “Totaliter rejimin yıkılmasının ardından gelen “yeni zaman”, “eski zamana” nazaran, orjinal yazılar yaratmadı, sadece eskilerinin kopyalamasıyla yetindi” – diye paylaşıyor. Yine emaye kaplamalı olmalarına rağmen ve orijinal tabelalara benzeseler de, bu tabelalar otantik değildir.
İnsan, gerçek tabelalara şimdi de rastlayabilir – yıkılan binaların çevresinde veya hurda alım satım yapılan yerlerde bulubalir.
“Bir dosttan hediye olunca o zaman da anılar biribirini takip ediyor.” diye paylaşıyor Plamen Sıbev. Tarihçi, aynen imzalı eski kitap koleksiyonu olduğu gibi, bir gün koleksiyonunu müzeye bağışlayacaşını söylüyor.
Çeviri: Şevkiye Çakır
Fotoğraflar: özel arşiv ve Plamen Sıbev
