Gürsel ALİEV
Geçmişin gölgesi, bugünün siyasi kararlarına düşüyor. Bulgaristan, tarihinin en kritik anlarından birinde yeniden yanlış tarafa mı düşüyor? Ukrayna savaşına dair Fransa’nın öncülük ettiği “İstekliler Koalisyonu”na katılım kararı, 1941’deki Nazi Almanyası ile ittifak hatasını anımsatıyor. Tarih, Bulgaristan’a bir kez daha ders veriyor: Jeopolitik hatalar, bedelini nesiller öder.
Tarihin Yükü: Paris Antlaşması’ndan Arda Sularına
İkinci Dünya Savaşı sonrası Bulgaristan, Mihver Devletleri’ne katıldığı için 1947 Paris Antlaşması ile Yunanistan’a 45 milyon dolar tazminat ödemek zorunda kaldı. Ekonomik yetersizlik nedeniyle 1964’te imzalanan anlaşmayla bu borç, Arda Nehri’nin sularının 60 yıl boyunca Yunanistan’a bedelsiz verilmesiyle ödendi. Bu, sadece bir nehrin değil, Bulgaristan’ın tarihsel yanlışlarının bedeliydi.
Neden? Çünkü Çar Boris hükümeti, tarafsız kalmak yerine Nazi Almanyası ile ittifak kurmuş, hatta 1941’de ABD ve İngiltere’ye savaş ilan etmişti. Bu karar, İngiliz-Amerikan bombardımanlarını ve Yunan işgali sırasında Drama katliamı gibi karanlık olayları beraberinde getirdi. SSCB’nin diplomatik müdahalesi olmasaydı, Yunanistan’ın toprak talepleri bile gündemde olabilirdi.
Bugünün Tuzağı: Macron’un “İstekliler Koalisyonu”
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un davetiyle 27 Mart 2025’te Paris’te toplanan koalisyon, Ukrayna’ya asker göndermeyi ve silah üretimini artırmayı hedefliyor. Rusya bu hamleyi “doğrudan savaş provokasyonu” olarak nitelendirdi. Ancak Başbakan Rosen Jelyazkov, meclis onayı almadan Bulgaristan’ı bu ittifaka dahil etti.
Bu karar, 1941’de Başbakan Bogdan Filov’un Viyana’da Triparti Paktı’na imza atmasıyla benzerlik taşıyor: Tarih, parlamentoyu bypass eden liderlerin hatalarını tekrarlıyor.
Alman Silah Devi Rheinmetall ve Bulgar Barutu
Bu koalisyonun perde arkasında, Alman savunma devi Rheinmetall’in Bulgaristan’a “barut üretim teklifi” dikkat çekici. Şirket, tank ve top mühimmatı için Bulgar barutuna ihtiyaç duyuyor. Almanya’nın askeri endüstrisi, Rusya’ya karşı Avrupa’nın silahlandırılması için hazır. Bulgaristan ise bir kez daha başkalarının savaşında piyon rolüne soyunuyor.
Trump’ın Barış Çağrısı mı, Macron’un Savaşı mı?
ABD eski Başkanı Donald Trump, Ukrayna’da derhal ateşkes çağrısı yaparken, NATO’nun “doğuya genişleme” politikasını savaşın tetikleyicisi olarak eleştiriyor. Ancak Bulgar hükümeti, bu barış sesine kulak tıkayıp, Macron’un savaş koalisyonuna katılıyor.
Sonuç: Tarih Tekerrür mü Ediyor?
1941’deki hata, 1 milyon kayıp, bombalanan şehirler ve onlarca yıl süren tazminatlarla sonuçlandı. Bugün ise Arda sularından sonra sıra neye gelecek? Rusya ile doğrudan çatışma riski, ekonomik yaptırımlar, yeni bir ulusal felaket?
Bulgaristan, tarihin çöplüğünde yer almak yerine, tarafsızlık ve diplomasi yolunu seçmeli. Çünkü jeopolitik hatalar, sadece nehirleri değil, gelecek nesillerin umutlarını da kurutur.
Dipnot:
1 Mart 1941’de Viyana’da imzalanan Triparti Paktı, Bulgaristan’ı savaşa sürükledi.
27 Mart 2025’te Paris’te imzalanacak belge ise yeni bir felaketin başlangıcı olabilir.
Tarih ders verir; dinlemeyenler bedelini öder.
