Tarih: 30 Kasım 2019
Yazan: Neriman KALYONCUOĞLU
Konu: Türk Dünyasını Batı Avrupa’ya Bağlayan İlk Enerji Akımı
Türk dünyası Avrupa kıtası enerji kaynaklarına İpsala’da bağlandı.
30 Kasım 2019’da belki de insanlığın (eski kıtanın) bundan böyle kutlayacağı en önemli günlerden birini yaşadık. Edirne ili İpsala’da yapılan büyük bir uluslar arası törenle, adına Güney Gaz Koridoru denen, dev Asya – Avrupa enerji projesinin Avrupa kısmında çok önemli bir kesim kullanıma açıldı.
30 Kasım 2019
Trans Anadolu Gaz Boru Hattı (TANAP) Hazar Denizinden Yunanistan ve İtalya’ya doğal gaz akıtma hazırlıklarını tamamlıyor. Böylece Güney Avrupa Gaz Boru Hattı projesi hayata geçirilmiş oldu. Kısa adı (TAR) olan Trans Adriyatik Gaz Boru Hattı Yunanistan ve Arnavutluk üzerinden İtalya’ya uzanacak.
2020 yılından sonra bu dev sistemler arası gaz boru hattına Yunanistan üzerinden Bulgaristan’da bağlanacak. Böylece Güney Doğal gaz boru hattından Romanya, Moldova ve Romanya da alabilecek.
TANAT fikri 20 yıl önce doğdu. 1.2 trilyon metre küp yedekli Şah Deniz kaynaklı doğal gaz Azerbaycan’dan çekilip, Gürcistan ve Türkiye üzerinden Güney Avrupa’ya yöneldi. Avrupa ülkelerinin Rus doğal gazına yüzde yüz bağlılığını azaltma devrini açtı.
Güney Doğal Gaz koridoru Avrupa Birliği Antlaşması 2009’da Prag’da imzalanmıştı. Türkiye’yi geçtikten sonra Güney Avrupa Gaz Boru hattı 3 yoldan devam edecektir.
- Nabucco (Türkiye- Bulgaristan- Rumanya- Macaristan-Avusturya);
- İTGİ (Türkiye – Yunanistan- İtalya);
- TAP (Türkiye-Yunanistan-Arnavutluk- İtalya).
O zaman TANAP projesi geliştirilirken, Nabucco ‘ya da bağlı olmak üzere, Azerbaycan ’la birlikte gerektiğinde Irak doğal gazından takviye planı da geliştirilmişti.
2013 yılında Güney Doğal Gaz projesinin baş kısmı olarak, Azerbaycan ve Türkiye arasındaki 2007’de hizmete açılan, Güney Kafkas Doğal Gaz Boru Hattı genişletilmesi kararı alındı. Avrupa Birliğine uzanan bu projenin uzunluğu 3 500 km. Yıllık kapasitesi de 10 milyar metre küptür.
Rus kaynaklar bu hacmin AB için çok az olduğunu belirtirken, TANAP’ın bölgesel gaz projelerine engel oluşturmayacağına vurgu yaptı.
2015-2018 yılları arasında Güney Kafkas Doğal Gaz Boru Hattı genişlemesiyle kapasitesi 28 milyar metre küpe ulaştı, ticaret hacmi de 3 milyar US Dolara ulaştı. Bakü –Tiflis-Erzurum 700 km uzun ve yıllık 8 milyar metre küp kapasiteyle hizmete açıldı. Bu projenin hisseleri şöyle dağılmıştır. BP % 28,83, TPAO % 19, Malaysiya % 15,5 ve “Lukoyl” % 10.
Türkiye bölümü Kars’tan başlayan TANAP 1850 km uzun olup Avrupa kıtasına Çanakkale Boğazında girip Yunanistan Kipoi mevkisinde TAP’a bağlandı. Bugünkü kapasitesi 16 milyar metre küp olup bu kapasite 60 milyar metre küpe yükseltilebilir ve ancak 6 milyar metre küpü T.C.’de kullanılmak üzere kalacaktır.
Bu projenin inşaatı 3 yıl kadar sürdü. (17 Mart 2015’te başlayan çalışmalar 12 Haziran 2018’de tamamlandı.) 8 milyar US Dolar yatırım yapıldı. En büyük yatırımcı ve hisse senetlerinin % 51’ine sahip olan “Güney Doğal Gaz Akımı” Azerbaycan devlet şirketidir. BOTAŞ hisseleri % 30, BP hisseleri de % 12 vb.
Yunan sınırından batıya uzanan doğal gaz boru hattı (TAP) 2020’de hizmete açılacaktır. Bu fikir 2003’den beri gerçekleştirilmeye çalışılıyor. 2007’de İsviçre’de tescil edilen “Trans Adriatic Pipeline” (TAP) AG projeyi gerçekleştirmeyi üstlenmiştir.
13 Şubat 2013 günü Atina’da Yunanistan, Arnavutluk ve İtalya liderleri TAP kuruculuğuna ilişkin devletlerarası projeyi imzaladı. Aynı yıl yine bu projenin genişletilmesiyle ilgili Arnavutluk, Karadağ, Hırvatistan ve Bosna-Hersek arasında bir devletlerarası işbirliği memorandumu imzalandı.
Projenin gerçekleştirilmesi çalışmaları son 7 kilometresi İtalya’daki San Foka ili Leçe köyüne kadar uzanan ve toplam uzunluğu 878 km ve toplam tutarı da milyar Euro olup 17 Mayıs 2016’da başladı. Bu doğal gaz boru hattı 10 milyar metre küp kapasiteyle başlayıp tedarik 2 kat artacaktır.
Uluslar arası açılış töreninde bir konuşma yapan Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafları kutladı ve değişen Avrupa’nın kurulmasında dünya akaryakıt kaynakların % 60’ı üzerinde bulunan Yakın Doğu ve Türk Dünyasının Balkanların ve Balkanların yarınları için taşıdığı önemine vurgu yaptı.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliev ise konuşmasında, dev projenin uluslar arası önemini vurguladıktan sonra, büyük uluslararası lider Cumhurbaşkanı Sayın Erdoğan ile dev hamlelerle büyüyerek ilerleyen Türkiye Cumhuriyeti halkına kalpten teşekkürlerini sundu.
