Durmuş MUTLU

Hayatın içinde, hepimiz zaman zaman başkalarını suçlamaya meylederiz. Bir işi yoluna koyamadığımızda, planlarımız istediğimiz gibi gitmediğinde ya da hayatta karşılaştığımız zorluklarda, suçlayacak birilerini ararız. Ancak “Başkalarını suçlarsa bir adam, daha öğrenecek çok şeyi vardır” sözünde olduğu gibi, suçlamak aslında olgunlaşmamış bir ruhun göstergesidir. Çünkü suçlamak kolaydır; asıl zor olan sorumluluk almak ve kendine dönüp bakmaktır.
Suçlama: Kolay Ama Yetersiz Bir Çözüm
Başkalarını suçlamak, kişinin kendini geçici bir rahatlama duygusuyla ödüllendirdiği bir mekanizmadır. Çünkü suçlama, bireyi hatalardan azade kılar gibi görünür. “Bu benim değil, onun hatası!” diyerek sorumluluğu üzerinden atan bir insan, aslında kendi büyüme fırsatlarını da reddeder.
Ancak suçlamak, sorunu çözmez. İşler yolunda gitmediğinde başkalarını suçlamanın tek getirisi, bir rahatlama yanılsamasıdır. Oysa sorunun kaynağı, çoğu zaman dışımızda değil, içimizdedir. Suçlama, bir kör noktadır. İnsan, suçlama yoluna gittiğinde o kör noktada kalır ve asla ilerleyemez.
Olgunluğun İlk Adımı: Sorumluluk Almak
Olgunlaşmak, insanın öncelikle kendine dönmesiyle başlar. Hatalarımızı kabullenmek, kendimize dürüst olmak ve başarısızlıklarımızda payımız olduğunu kabul etmek; bizi gerçek anlamda ileriye taşır. Çünkü her hata, bir öğrenme fırsatıdır. Ama suçlamaya devam eden bir kişi, bu fırsatları göremez.
Hayatta karşılaştığımız her sorun, bize bir şeyler öğretmek için karşımıza çıkar. Eğer sadece başkalarını suçlayarak sorumluluktan kaçarsak, öğrenmemiz gereken dersleri kaçırırız. Her ders, bizi daha güçlü ve daha bilge yapar. Ama dersleri almadan sadece başkalarını işaret eden biri, aynı sorunlarla tekrar tekrar karşılaşır.
Neden Suçluyoruz?
Başkalarını suçlama eğiliminin birkaç temel nedeni vardır:
1. Egoyu Koruma: Hatalarımızı kabul etmek, egomuz için zor bir süreçtir. Suçlamak ise egonun en güçlü savunma mekanizmasıdır. “Ben değil, o!” diyerek hatalarımızın üzerini örteriz.
2. Kolay Çözüm Arayışı: Suçlamak, sorumluluk almanın getirdiği zahmetten kaçmaktır. Sorumluluk almak cesaret ister; suçlamak ise cesaretsizliğin kolay bir kaçışıdır.
3. Kontrolsüzlük Hissi: İnsan, kontrol edemediği durumlarda suçlama yoluna gider. Oysa kontrol edemediklerimize rağmen, nasıl tepki verdiğimiz tamamen bizim sorumluluğumuzdadır.
Suçlama Yerine Kendine Dönmek
Hayatta her zaman kontrol edemeyeceğimiz olaylar olacaktır. Ama bu olaylara karşı nasıl bir duruş sergilediğimiz tamamen bizim elimizdedir. Suçlama, insanın gücünü başkalarına teslim etmesidir. Oysa kendine dönüp, “Bu olaydan ne öğrenebilirim?” diye sormak, insanın gerçek gücüdür.
Kendimize şu soruları sormalıyız:
Bu durum karşısında benim sorumluluğum neydi?
Nerede farklı bir şey yapabilirdim?
Bu olaydan hangi dersi çıkarabilirim?
Bu sorular, bizi hem bireysel hem de duygusal olarak büyütür. Çünkü hataları kabul etmek ve onlardan ders çıkarmak, olgunluğun en temel işaretidir.
Suçlamaktan Vazgeçmek İçin Adımlar
Başkalarını suçlama alışkanlığından kurtulmak için birkaç temel adım atabiliriz:
1. Öz Farkındalık Geliştirin: Kendinizi tanıyın. Hatalarınızla yüzleşmek, sizi özgürleştirecektir.
2. Empati Kurun: Suçlamadan önce karşınızdakinin perspektifini anlamaya çalışın. Onun da bir insan olduğunu, hata yapabileceğini unutmayın.
3. Ders Çıkarmaya Odaklanın: Suçlamak yerine, her olayda kendinize “Bu durumdan ne öğrenebilirim?” diye sorun.
4. Sorun Çözmeye Yönelin: Sorunları çözmeye odaklanın. Suçlama, sizi sorun çözmekten uzaklaştırır; ama sorumluluk almak, çözüm üretmenizi sağlar.
Olgunlaşmanın Sonuçları
Bir insan, başkalarını suçlamayı bırakıp sorumluluk aldığında, hayatının kontrolünü eline alır. Çünkü gerçek olgunluk, dış dünyayı değiştirmekten çok, kendi iç dünyamızı değiştirmekle ilgilidir. Bu değişim, insanı hem bireysel hem de toplumsal anlamda daha güçlü kılar.
Başkalarını suçlamaktan vazgeçtiğimizde, yalnızca bireysel değil, toplumsal bir dönüşüm de başlar. Daha anlayışlı, daha adil ve daha çözüm odaklı bir toplum inşa etmek için suçlamadan ziyade sorumluluğa odaklanmalıyız.
Sonuç: Öğrenecek Çok Şeyimiz Var
“Başkalarını suçlarsa bir adam, daha öğrenecek çok şeyi vardır” sözü, insanın olgunlaşma yolculuğunu özetleyen derin bir gerçektir. Suçlamak, bizi küçültür; ama sorumluluk almak büyütür. Hayatta her olay, bize bir şeyler öğretmek için vardır. Önemli olan, bu dersleri alıp, kendimizi geliştirebilmektir.
O yüzden, bir dahaki sefere suçlamak istediğinizde durun ve bir düşünün: “Bu olaydan ne öğrenebilirim?” Çünkü asıl güç, suçlamada değil, öğrenmekte ve sorumluluk almaktadır. Ve bu güç, insanı gerçek anlamda büyütür.