Bulgaristan’a bağımsızlık yolu açan Ayastefanos Antlaşması’nın 140’ıncı yılında Sofy-Moskova hattında: “Sizi Türkler’den kim kurtardı” polemiği patlak verdi.

Bulgaristan’ın Koca Balkan bölgesinde cumartesi günü (3 Mart) 1877-1878 Rus-Türk savaşının en büyük muharebesinin yaşandığı Şıpka tepesini ziyaret eden Rusya Patriği Kiril burada konuşma yaparak, Çarlık Rusyası’nın Bulgaristan kurtuluşundaki hakkının yenmeye çalışıldığını öne sürdü.

Anlaşmanın 140’ıncı yılında “Sizi Türkler’den kim kurtardı” polemiği

140 yıl önce Bulgaristan’da Osmanlı’ya karşı savaşan Rus askerleri için ayin düzenleyen Rus Patriği, “Düşündüklerimi açıkça dile getireceğim. Bulgaristan yönetimi bu yılki kurtuluş savaşı etkinliklerinde Rusya’nın yanı sıra bir dizi başka ülkeyi de bizimle aynı kefeye koyma girişiminde bulunmuştur. Polonya, Letonya, Romanya gibi ülkelerin adı sayılmıştır. Ancak bu ülkeler Bulgaristan’ın kurtuluşu için Osmanlı’ya savaş ilan etmedi. Savaşı Rus Çarı 2’nci Aleksander Osmanlı’ya ilan etti ve Ayastefanos anlaşmasıyla Bulgaristan bağımsızlığına kavuştu. Tarihin çarpıtılmak istenmesinden üzgün olduğumuzu söylemek istiyorum. Çünkü zamanında bu savaş Çarlık Rusya askerlerinin kanı dökerek kazanmıştır” ifadelerini kullandı.

Rusya Patriği Kiril’in eleştirilerine Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rumen Radev cevaben, “Çarlık Rusyası’nın Bulgaristan’ın kurtuluşunda oynadığı rolü küçümsemek gibi bir düşüncemiz yoktu. Bulgaristan Rus-Türk savaşı neticesinde bağımsızlığına kavuştuğunu biz de çok iyi biliyoruz. Bu savaşa Polonya-Türkiye veya başka bir savaş adı da koymuyoruz. Biz sadece Çarlık Rusya ordularının birçok milletten oluştuğunu vurgulayarak o ülke halklarına da minnettarlığımızı iletmiş olmak için sıraladık” açıklamasını yaptı.

93 Harbi (1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı)

Osmanlı Devleti’nde yaşanan azınlık isyanları, Rusya ve Batı Avrupa ülkelerinde Osmanlı Devleti’nde yaşayan Hristiyanların insan haklarının çiğnendiği konusunda yaratılan propaganda ortamı, Rusya’nın Balkanlar’daki genişleme siyaseti, Romanya ve Bulgaristan’ın bağımsızlık istekleri ve Panslavizm akımları 93 Harbi’nin temel sebeplerini oluşturdu.

Yaklaşık bir yıl süren savaşta Osmanlı orduları, savunma savaşı yaptı. Özellikle Balkanlarda bu olaylar neticesinde Türklere ve Müslüman topluluklara karşı geniş çaplı etnik temizlikler yaşandı ve kırımlar görüldü. Savaşın sonunda Batıdaki Osmanlı savunma hatlarını kıran Rus ordularının önü açıldı, dirençle karşılaşmadan İstanbul’un eşiğine (Yeşilköy) kadar ilerleyerek Osmanlı Devleti’nin varlığını tehdit etti ve bunun sonucunda Osmanlı Devleti, Ayastefanos Antlaşması’nı imzalamak zorunda kaldı.

Savaş sonucunda Osmanlı Devleti çok fazla toprak kaybederken, Balkanlardaki nüfuzunu büyük ölçüde yitirdi. Balkanlar’da ve Kafkasya’da sayıları 1 milyonu aşkın Osmanlı vatandaşı mülteci konumuna düştü, savaş süresince ve savaştan sonra Anadolu’ya dev göç dalgaları yaşandı. Ayrıca Batum’da yaşayan Müslüman Lazlar ve Gürcüler, Osmanlı topraklarına göç etmek zorunda kaldı.

 

QHA