BGSAM  Bulgar basınından tercume

Konu:  Levski’yi astıran Grav İgnatiev’imiş.             

Graf İgnatiev: Osmanlı Levski’nin asılması konusunda dediklerimizi yaptılar.

Rusya İmparatorluğunun İstanbul Büyükelçisi gizli raporunda şunları yazıyor:

Levski’nin asılması için Osmanlı tavsiyelerimize uydu.

Yeni arşiv belgeleri Rus politikasının acımasızlığını ortaya koyuyor: istinata.bg

Rus imparatorluğu diplomasisinin ve özellikle de Bulgar Kilisesine karşı saldırıları ve  Vasil Levski’nin yargılanması ve asılması için mahkeme heyetinin derlenmesinde acımasız ve iki yüzlü anti- Bulgar siyaseti izleyen İstanbul’daki Rus Konsolosu Graf İgnatiev’in gerçek yüzü büyük sayıda Bulgar vatandaşı tarafından git gide iyice görülebildi.

Bulgar halkının bütünleşmesini baltalama denemelerinde bulunan Graf İgnatiev, aynı görevde bulunan diğer Ruslar gibi Bulgar ileri gelenlerin, din adamlarının  sürgün edilmesini isterken Rus kilisesi ve Fener Patrikhanesinden Bulgar Kilisesinin tanınmamasını istemiştir.

Graf İgnatiev’ın o dönemin Rusya imparatorluğu  Başbakanı (kansleri) ve Dış İşleri Bakanı olan Gorçakov’a, Sofya’da görülen Vasil Levski davasında “Osmanlıların Rus önerilerine uyduğunu”  ve mahkemeden “memnuniyet verici karar çıktığını” (Levski’ye asılma suretiyle idam verilmişti.)

Bulgar ulusunun birleşmesi çabalarını engellemek için ise Graf İgnatiev, Bulgar halkının din hareketinin güç topladığı ve Osmanlı hükümetinden dini bağımsızlık talep ettiği 1961 yılında Bulgar din adamlarının sürgün edilmesini isteyen, kendinden önce Rusya’nın İstanbul konsolosu görevinde bulunan Gorçakov’un Rusya imparatorluğunun anti-Bulgar siyasetini sürdürmüştür.

Rusya diplomatının yoğun engelleme çabalarına rağmen, Bulgarların dini bağımsızlığı tanınması, Osmanlı İmparatorluğunun en yüksek belgesi olan Sultan Fermanıyla 1870’te resmileşmiştir.

Bu fermanın 10. maddesine göre Bulgar Piskoposluğu 200 000 kilometre kare üzerine yayılmaktadır.

Yine 10. maddeye göre Bulgar Piskoposluğuna adı geçmeyen, ama üçte iki seçim sonuçlarına uyularak, yeni topraklar da eklenebilir.

Bu maddeye uyularak, Osmanlı makamlarının kontrolü altında Makedonya’da ve Yunanistan’da seçim yapılmış ve  Rusya İmparatorluğu için ölümcül olan sonuçlar elde edilmiştir. Üsküp, Ohri ve Bitolya bölgeleri Bulgar Piskoposluğuna bağlanma kararı almıştır.

Bir çürümüş imparatorluk olan ama diğer imparatorluklardan toprak çalmaya çalışan Rusya İmparatorluğunun yolunu kesmek için Osmanlı idaresi uyanmakta olan Bulgar ulusuna dini bağımsızlık haklarını tanımıştır. Ne yazık ki, Osmanlının Rusya ile Batılı Büyük Güçler arasında gidip gelmesi hem imparatorluğun hem de Bulgar ulusal davası için çok feci sonuçlar vermiştir.

21 Ocak 1872’de Bulgar Piskoposların İzmir’e sürgün edilmelerine karşı İstanbul’da yaşayan 3 bin Bulgar P.R. Slaveykov ve İkonomov öncülüğünde sokaklara dökülürken, Başbakanlıktan hemen serbest bırakılmaları istenmiştir.

Göstericiler Başbakan Mahmut Nedim bey tarafından kabul edilmiş, talepleri dinlenilmiş ve Bulgar Papazların sürgünden hemen döndürülmesine karar verilmiştir.

Sultan’la acil görüşme isteyen Graf İgnatiev Osmanlı Başbakanı’nın görevinden alınmasında direnmiş ve hedefine ulaşmıştır. Bu konu Bulgar tarihçi Simeon Radev tarafından ayrıntılı olarak işlenmiştir. (http://www.slovo.bg/showwork.php3?AuID=101&WorkID=…

Bu arada, Bulgar askeri istihbarat kaynaklarından da yararlanarak,  Graf İgnatiev’in Osmanlı idaresiyle Vasil Levski konusunda da yazıştığını, Sofya’da onu yargılamak için bir mahkeme kurulmadığını, ancak bir komisyon toplandığını ve komisyonun Levski için kalem kırdığını öğrendim. Bu komisyona Graf İgnatiev’in önerilerine uyularak şu Bulgarlar alınmıştır:

–  Osmanlı Devlet Konseyi üyesi Hacı İvan Hacıveliçkov

–  Bulgar din okulları meclisi üyesi Mitko Panbov;

–  Sofya Meclisi üyesi Hacı Manuil  /Mano/ Stoyanov ve

–  Sofya Meclisi üyesi Petır (Peşo) Todorov

Graf İgnatiev komisyonun kendi gösterdiği kişilerden oluşmasına çok sevinmiştir. Komisyon üyeleri kendisine “İmparator Vekili” lakabını takmıştır. Mahmut Nedim beyin baş vezir makamından uzaklaştırılması  Graf İgnatiev’in son derece etkin olduğunu göstermiştir. Graf’ın izlediği hedef gün gibi ortadadır:  Bulgar devrim hareketini başsız bırakmak ve Bulgar devrim komitelerini Rusya’nın imparatorluk hedeflerine bağlamak; Bulgar devrim hareketi bağımsızlığa kendi gücüyle ulaşmaya çalışıyordu. Vasil Levski anti-Rus görüşlü bir komitacıydı ve mücadelesinin son hedefinde “kutsal cumhuriyet” kurmak vardı.

Birkaç yıl sonra – 8 Temmuz 1876’da – Nisan Ayaklanmasından hemen sonra, Rusya İmparatorluğu, Orta ve Doğu Avrupa’da hakim olan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile bir antlaşma imzalayarak Bulgar topraklarını parçalayan Berlin Antlaşmasına götüren yolu açmış olacaktı.