Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v), Medine’ye hicret ettikten sonra, İslam’ın evrensel ilkelerine dayalı yeni bir toplum kurmaya başladı. Medine, İslam’ın sadece bir inanç sistemi olarak değil, aynı zamanda bir toplumsal yapı, bir medeniyet olarak temellerinin atıldığı yerdi. Peygamberimiz, burada toplumun her kesimini kapsayan bir düzen kurarak, Müslümanların birlikte yaşama, paylaşma ve dayanışma anlayışını geliştirdi. Bu dönemde, farklı köken ve geçmişe sahip insanlar arasında tesis edilen kardeşlik, İslam toplumu için yeni bir başlangıç ve model oluşturdu.
Medine’ye hicret eden Müslümanlar, doğup büyüdükleri Mekke’yi, evlerini, mallarını ve hatta ailelerini geride bırakmışlardı. Mekke’de uğradıkları zulüm ve baskıdan sonra, Medine’de yeni bir hayata başlamak için mücadele ediyorlardı. Ancak bu zorlu süreçte, Ensar olarak bilinen Medineli Müslümanlar, Peygamberimiz önderliğinde inanılmaz bir misafirperverlik ve fedakârlık örneği sergilediler. Medine’de yaşayan Ensar ve Mekke’den gelen Muhacirler arasında kurulan bu kardeşlik bağı, İslam toplumunun temel direklerinden biri haline geldi.
Peygamberimiz, Medine’ye vardığında ilk iş olarak, Muhacirler ve Ensar arasında kardeşlik (muâhât) bağı kurdu. Bu kardeşlik, sadece sözde bir bağlılık değil, fiili bir yardımlaşma ve dayanışma ilişkisi anlamına geliyordu. Her bir Muhacir, bir Ensar ailesi ile kardeş ilan edildi. Bu kardeşlik, sadece duygusal bir bağ değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyal dayanışmayı da içeriyordu. Ensar, Muhacirleri evlerine kabul etti, onlarla mallarını, ekmeklerini ve yaşam alanlarını paylaştı. Kardeşlik bağı öyle güçlüydü ki, bazı Ensar, sahip oldukları malların yarısını Muhacir kardeşlerine teklif etti. Bu, insanlık tarihinde eşine az rastlanır bir fedakârlık ve paylaşım örneğiydi.
Medine’de kurulan bu kardeşlik, sadece bir yardımlaşma değil, aynı zamanda İslam toplumunun adalet, eşitlik ve kardeşlik temelleri üzerine inşa edilmesinin de ilk adımıydı. Peygamberimiz, bu yeni toplumsal yapının en temel prensiplerini ortaya koydu. O, insanların zenginliklerine, statülerine veya kökenlerine bakmaksızın, Allah katında en üstün olanın takva sahibi olduğunu vurguladı. Bu anlayış, farklı kabile ve milletlerden insanların İslam çatısı altında birleşerek, güçlü ve adil bir toplum oluşturmasının yolunu açtı.
Peygamberimiz, Medine’de toplumsal birlik ve düzenin sağlanması için çeşitli adımlar attı. Bu adımların başında, Medine’de yaşayan farklı gruplar arasında bir anlaşmanın yapılması geliyordu. Medine Vesikası olarak bilinen bu anlaşma, Müslümanlar ile Medine’de yaşayan Yahudi kabileleri arasında imzalanarak, toplumsal düzenin ve barışın tesis edilmesini amaçlıyordu. Bu vesika, herkesin din ve inanç hürriyetine saygı gösterileceğini, şehirde yaşayan herkesin can ve mal güvenliğinin korunacağını belirtiyordu. Ayrıca, şehrin savunulması ve genel düzenin sağlanması konusunda herkesin sorumluluk taşıyacağı ilkesi getirilmişti.
Medine Vesikası, aynı zamanda farklı dinlere mensup insanların bir arada barış içinde yaşamasını sağlayacak, toplumsal düzeni tesis edecek hukuki bir metindi. Bu vesika ile Peygamberimiz, Medine’de çok dinli, çok kültürlü bir toplumun nasıl bir arada yaşayabileceğine dair önemli bir model sunmuştu. Bu model, hoşgörü, adalet ve hakkaniyet esaslarına dayanıyordu. Herkes, inançları ve yaşayış biçimleri ne olursa olsun, Medine toplumunun eşit birer üyesi kabul edilmişti. Bu adım, İslam’ın sadece bir inanç sistemi değil, aynı zamanda barış ve adalet temelli bir toplum düzeni inşa ettiğinin göstergesiydi.
Peygamberimiz, Medine’de kurduğu yeni toplumsal yapıda, birlik, beraberlik ve kardeşlik ruhunu güçlendirecek birçok uygulamayı hayata geçirdi. Mescid-i Nebevi’nin inşası, bu uygulamalardan biri olarak, hem ibadet hem de toplumsal birlik için önemli bir merkez oldu. Mescid-i Nebevi, Müslümanların namaz kıldığı, birbirleriyle görüştüğü, sorunlarını tartıştığı ve Peygamberimizin öğretilerini öğrendiği bir mekândı. Bu mescit, aynı zamanda ihtiyaç sahiplerine yardım edilen, sadaka ve zekâtın dağıtıldığı, toplumsal dayanışmanın pekiştirildiği bir merkez haline geldi.
Ensar ve Muhacirler arasındaki kardeşlik, Medine toplumunun sosyal ve ekonomik olarak güçlenmesini sağladı. Medineli Müslümanlar, Muhacirlerin yeni iş kurmasına, tarımla uğraşmasına ve ticaret yapmasına yardım etti. Bu sayede, Muhacirler kısa sürede Medine’ye uyum sağladı ve ekonomik olarak kendi ayakları üzerinde durabilecek hale geldiler. Peygamberimiz, bu süreçte herkesin birbirine destek olmasını, yardımlaşmayı ve paylaşmayı teşvik etti. Böylece, Medine’de Müslümanlar arasında güçlü bir ekonomik dayanışma ağı kuruldu.
Medine’de kurulan bu yeni toplum, İslam’ın sosyal adalet, kardeşlik, eşitlik ve yardımlaşma ilkelerini hayata geçiren bir model oldu. Peygamberimiz, bu toplumun lideri olarak, adil yönetimi, hoşgörüyü, farklılıklarla birlikte yaşamayı ve toplumsal sorumluluğu öğretti. Onun Medine’de kurduğu bu düzen, ilerleyen yıllarda İslam medeniyetinin temellerini oluşturdu.
Peygamberimizin Medine’deki bu kardeşlik modeli, Müslümanlara hem kendi aralarındaki ilişkilerde hem de diğer inanç ve kültürlerle olan ilişkilerde nasıl hareket etmeleri gerektiğini gösteren bir rehber niteliğindedir. İslam toplumu, bu model sayesinde birlik içinde, adaletli, hoşgörülü ve yardımlaşmayı esas alan bir yapıya kavuşmuştur. Bu dönemde kurulan kardeşlik, İslam toplumunun sadece zorluklarda değil, bolluk ve huzur içinde de birlikte hareket edebileceğinin en güzel örneğini sunmuştur.
Peygamberimizin Medine’de kurduğu bu toplum, tarihte bir ilk olarak, farklı kökenlerden, inançlardan ve kültürlerden insanların bir arada yaşamasını, karşılıklı saygı, adalet ve kardeşlik çerçevesinde mümkün kılan bir yapı oluşturmuştur. Bu yapı, İslam’ın evrensel değerlerinin, toplumsal hayata nasıl yansıdığını ve insanları nasıl birleştirdiğini gösteren bir ayna gibidir.
