İspanya’nın Cordoba şehrinde 810-888 yılları arasında yaşamış olan Abbas ibn Firnas, bilinen ilk uçuş modelini icat etmesinin yanı sıra dereceli gözlüğü de keşfeden kişi olarak tarihte yerini almış biri. Hezarfen Ahmet Çelebi’den de önce uçma fikrini ortaya çıkaran bu bilim adamına yakından bakalım.
“ilk uçma girişimini yapanlar kimdir?” diye soru yöneltildiğinde insanların aklına wright kardeşler gelir, sonra düşünürüz yok la hezarfen var, lagari hasan falan var. ama ibn firnas fazla bilinmez. aslında büyük bir bilim adamıdır kendisi, onu tanımak gerek.
ben bu yazıda kısaca; aslında ilk uçan insanın ibn firnas olduğunu anlatacağım. 850 yılında modern havacılığın öncüsü olan ibn firnas.
wrigh kardeşler’den “10 asır evvel” kanat yapıp, uçmayı başarmış diyebileceğimiz bilimadamı ibn firnas.
en büyük başarısı “ilk uçan insan” olmasından ziyade, o dönemin en gelişmiş “planetaryum”unu, ve “el’makkata” adındaki ilk su saatini icat etmiş olan ibn firnas.
ibni firnas endülüs’de, (ispanya) 852 yılında, kurtuba şehrindeki ulu camii’nin minaresinden kendini boşluğa bıraktı ve uzun süre havada süzüldükten sonra ufak zedelere rağmen yere inmeye başardı.
uçak modeli için bkz
bu olay ibni firnas’ı ilk uçan insan olarak tarihe geçirmişti. ama hangi tarihe?
tarihe değil de suya yazılmış mübarek.
prof. dr. philip hitti bir tarih kitabında şöyle yazıyor: ibn firnas insanlık tarihinde ilk defa bilimsel uçma girişiminde bulunan kişidir.
ilk okuduğumda “vay anasını” diye tepki vermiştim.
ayrıca cam sanatının temeli de ibn firnas’dan gelmektedir. toprakta bulunan silisyum’dan camı ortaya çıkartan, kumdan cam imalatını bulan ilk kişidir ibni firnas.
aynı camı “okuma gözlüğü” haline getiren de odur.
mücevhercilik, astronomi, kimya, fizik alanlarında da pek çok özelliği vardır firnas’ın.
gezegenlerin ve yıldızların hareketini temsil eden bir daire zinciri geliştirmiştir.
güneş ve gezegenleri hareket halinde gösteren bir “plenatarium” da yapmıştı. bu cihazla yıldızlarla birlikte bulut ve şimşekleri de inceleyebiliyordu.
kaynak: tdv islam ansiklopedisi, tarih ve medeniye dünya tarihi ansiklopedisi.
