Hüseyin Cesırhan Taş

9 Haziran 2019 günü Kazakistan’da yapılan devlet başkanlığı erken seçiminde, Nur Otan Partisinin adayı, Kasım Jomart TOKAYEV geçerli oyların %70,8’ini alarak ipi göğüsledi. Sayın TOKAYEV’in en yakın rakibi olan “Ulusal Vatanseverlik Hareketi” adayı Amircan KOSANOV’un oyların %16’sını alabildiği anlaşıldı. Geçtiğimiz pazar günü yapılan ve 7 adayın yarıştığı seçimde, kurucu devlet başkanı ve “Elbası” Nursultan NAZARBAYEV’in desteklediği aday olan sayın TOKAYEV’in politik tercih ve önceliklerine Kazakistan halkının destek verdiği görüldü.

SASAM Başkan Yardımcısı sıfatıyla uluslararası gözlemci olarak yakından izlediğimiz seçim sonuçlarına göre Kazakistan halkı, istikrarlı kalkınma ve refah toplumu olma yönünde oylarını kullanmış görünüyor. Seçimlere katılım oranının %77,4 oranında gerçekleşmiş olması da Kazakistan halkının seçimlere ve dolayısıyla ülkenin geleceğine dair söz söyleme iradelerinin büyüklüğünü gösteriyor.

Gerek seçim öncesinde gerekse de seçimler sırasında başkent Nur-Sultan’da oldukça sakin bir ortam vardı. Görüştüğümüz insanlar, kurucu kadroların ülkeyi yönetmeye devam etmesinin daha çok ülke hayrına olacağı yönünde görüşler beyan ediyorlardı. Seçim sandıklarının kurulu olduğu salonlarda, seçmenlerin büyük bir olgunlukla ve rahatlıkla oylarını kullandıklarını gördük. Oy kullanan seçmenlerin kapalı kabinlerde oylarını hiçbir müdahale ve yönlendirmeye maruz kalmadan kullandıklarını, oy pusulalarını sevinçle oy sandıklarına attıklarını gözlemledik. Sıradan seçmenlerin bile sandık başında oy pusulasını sandığa atarken hatıra fotoğrafı çektirmelerine tanık olduk.145 yıllık seçim geleneğine sahip Türkiye’de dahi bu rahatlık ve sükûnet, çok fazla rastlanan bir durum değil. Gözlem yaptığımız yaklaşık 10 sandık başkanlığı mekânında hiçbir gerilimli durum ile karşılaşmadık.

Seçim sonuçlarının ortaya çıkmasından sonra da anlaşıldı ki kurucu devlet başkanı Nursultan NAZARBAYEV’in ülkesine ve ulusuna gösterdiği hedef ve bu hedefe ulaşmak üzere çizdiği yol, seçmenler tarafından da kabul edilmiş ve onaylanmış. Sayın NAZARBAYEV’in yakın çalışma arkadaşı ve en güvendiği kişiliklerden birisi olan Kasım Jomart TOKAYEV, oyların ezici çoğunluğunu alarak ülkenin yeni devlet başkanı oldu. Açık denizlere kıyısı olmayan Kazakistan’a uluslararası alanda itibar kazandıran ve ülkeyi uluslararası yatırımlar için çekim merkezi durumuna getiren birçok politikanın mimarı olan sayın TOKAYEV, arkasına hem Kazak halkının hem de Nursultan NAZARBAYEV’in desteğini alarak yerel, bölgesel ve küresel düzeyde yepyeni başarılara imza atacağından kuşku duyulmamaktadır.

Amirjan KOSANOV’un beklenmedik seçim performansı da irdelenmeye değer bir konudur. Zira, Kazakistan tarihinde herhangi bir muhalif aday hiçbir seçimde bu oy oranına ulaşamamıştı. Bu başarı, seçim öncesinde farklı düşünen insanların da fikirlerini rahatça insanlara anlatabildiğini ve onları ikna edebildiğini gösteriyor. Demokrasinin, SSCB sonrasında yaklaşık 30 yıllık bir geçmişe sahip bir ülkede nasıl zemin bulduğunu ve yeşermeye başladığını gösteriyor. Yapıcı muhalefetin halk nezdinde kabul gördüğünü ve çoğunluğu elde edebilmesi durumunda devleti yönetmeye de hak kazanacağını ispatlıyor.

Kazakistan halkı, yaklaşık 30 yıllık resmi devlet tecrübesi çerçevesinde değerlendirildiğinde emsallerine göre oldukça üst düzeyde bir demokratik olgunluk düzeyinde olduğunu bu seçim ile göstermiştir. Kimi uluslararası yorumcular, Avrupa’nın asırlar boyunca verdiği uzun mücadeleler sonunda geldiği demokrasi kültürünü, aynen Kazakistan halkından ve devlet yöneticilerinden de beklemektedirler. Haksız ve yersiz birtakım eleştiriler ile Kazakistan’daki seçimleri gölgelemeye çalışmaktadırlar. “Mutlak en ileri demokrasi” gereklerini,Kazakistan halkından ve yönetiminden beklemektedirler. Elbette en ileri demokrasinin gerekleri Kazakistan için de bir hedeftir. Ancak, 30 yıllık bir süreçte 500 yıllık bir kültürü elde etmek mümkün değildir. Kazakistan, şartların ve zamanın elverdiği ölçüde ulaşılabilecek en optimum demokratik olgunluk düzeyine ulaşmıştır. Daha da ileri düzeylere ulaşma hedefi doğrultusunda ilerleyeceğine dair güçlü emareler mevcuttur.