Neriman KALYONCUOĞLU

Doğanın basit bir gözlemi, insan toplumlarının derin bir gerçeğini yansıtıyor.
Bir kavanozun içine koyduğunuz 100 siyah karınca ve 100 kırmızı karınca, uyum içinde bir arada var olabilir.
Ancak kavanozu sertçe sallarsanız, bu uyum hızla bozulur; karıncalar birbirlerini düşman olarak görür ve bir savaş başlar.
Oysa ortada asıl düşman olan bir gerçek vardır: Kavanozu sallayan el.
Bu küçük deney, insan toplumları için de güçlü bir metafor sunuyor.
İnsanlık, farklılıklarıyla bir arada yaşamaya yatkındır; ancak kavanozu sallayan bir el, yani kargaşa yaratmak isteyen bir güç ortaya çıktığında, toplumlar çatışmaya sürüklenir. Kırmızı karınca siyah karıncayı düşman sanır, siyah karınca kırmızı karıncayı. Oysa gerçek düşman, çatışmayı başlatan ellerdir.
İnsan Toplumlarında Kavanoz Etkisi
Tarihe dönüp baktığımızda, büyük toplumsal ve siyasi çatışmaların çoğunun arkasında kavanozu sallayan güçlerin olduğunu görebiliriz. Bu güçler, toplumu bilinçli olarak bölmek, kutuplaştırmak ve kaos yaratmak için hareket eder. İnsanları dil, din, renk, ideoloji veya sınıf farklılıkları üzerinden birbirine düşürürler. Amaçları, toplumun dikkatini gerçek sorunlardan uzaklaştırmak ve kendi çıkarlarını sürdürebilecek bir kaos ortamı yaratmaktır.
Modern Dünya ve Manipülasyon
Bugün bu kavanoz sallama yönteminin daha incelikli versiyonlarıyla karşı karşıyayız.
Medya manipülasyonları, sosyal medya dezenformasyonları, yapay krizler ve siyasi oyunlar…
Tüm bunlar, toplumları sürekli olarak tetikte tutmak, korkutmak ve birbiriyle çatıştırmak için kullanılan araçlardır. İnsanlar, aslında birbirlerinden çok da farklı olmadıkları halde, bu suni düşmanlıkların içine çekilir.
Çözüm: Kavanozu Sallayanı Bulmak
Bu noktada asıl görev, toplum olarak “kavanozu kimin salladığını” sorgulamak ve bu oyuna gelmemektir. Farklılıklarımızı kutuplaşma sebebi değil, bir zenginlik olarak görmeliyiz. Başkalarını düşman ilan etmeden önce, bizi buna yönlendiren güçleri analiz etmek ve onların amaçlarını sorgulamak zorundayız.
Dünyanın son yüzyılında, bu kavanozu sallayan eller, toplumları savaşlara, ekonomik krizlere ve sosyal bölünmelere sürükledi.
Ancak her bireyin ve toplumun bilinçlenmesiyle, bu düzen değişebilir. İnsanlık, birbirini düşman görmek yerine, gerçek sorunlarla mücadele etmeyi seçtiğinde, kavanozun içindeki uyum yeniden sağlanabilir.
Unutmayalım: Kavga eden karıncalar değil, kavanozu sallayanlardır sorunun kaynağı.
Ve bu gerçeği fark ettiğimiz gün, dünya daha adil ve huzurlu bir yer olabilir.