Türk kadın pilotlardan biri olan Nezihe Viranyalı bütün dünyada çığır açtı.
Gök Kızı, Türk Kızı, Atatürk Kızı, Dünya’nın ilk kadın savaş pilotu Sabiha Gökçen’in yetiştirdiği dört kadın pilottan sonuncusuydu.
Viranyalı, Sabiha Gökçen’in yolundan yürüdü. Planör ve uçak kullandı, paraşütle atladı, uluslararası gösterilerde Türkiye’yi temsil etti ve havacılık tarihine geçti.
Türkiye’nin ilk kadın pilotlarından olan ve havacılık tarihine geçen Nezihe Viranyalı 1925 yılında Bulgaristan’ın Vidin kentinde doğdu.
Mustafa Kemal’in “İstikbal göklerdedir” şiarıyla 1925 yılında Türk Tayyare Cemiyeti’ni kurmasından sonra ilk kez bayan havacıların göklerde süzülmesi bütün dünyada bir çığır açmıştı.
Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen’in askeri pilot olarak görev almasından sonra pek çok genç kız onun yolundan yürüdü. 2. Dünya Savaşı sıralarında yetişen bu gençlerden biri de Nezihe Viranyalı’ydı.
1924’de Bulgaristan’ın Vidin şehrinde dünyaya gelen Viranyalı, Sabiha Gökçen’in Balkanları uçakla gezmesinden çok etkilenmiş, ardından da Türkiye’ye gelmişti. Türkkuşu Eğitim Merkezi’ne kaydololan Viranyalı, önce paraşütçülük brövesi almış, daha sonra planör ve pilot brövesi sahibi olmuştu.
Havacılık sevgisi yüzünden hiç evlenmeyen ve Türkkuşu okullarında yüzlerce öğrenci yetiştiren Viranyalı o günleri Sabah gazetesine verdiği röportajda şöyle anlatmıştı::
“Atatürk Sabiha Gökçen’i Balkanlara uçak ile yollamıştı. Beni esas bu işe iten Sabiha Gökçen’in Balkan gezisidir. Sonra Türkkuşu’na kaydımı yaptırdım. Tüm emelim pilot olup rekorlar kırmak, tıpkı Sabiha Gökçen gibi seyahatler yapmaktı.”
Nezihe Viranyalı, her yıl yaz aylarında İnönü kampına gittiklerini ve dünya rekortmeni pilot Emrullah Ali Yıldız’dan eğitim aldıklarını hatırlıyor:
“180 saatten fazla planörle uçtum. Yüzden fazla paraşüt atlayışı yaptım. 1955 yılında Almanya’da yapılan uluslararası gösterilere paraşütçü olarak katıldım. Havacılık tarihinin efsanevi pilotu Jacqueline Cochran tarafından ABD’ye davet edildim ve Tenesse Üniversitesi’nde sivil havacılık okulundan diploma aldım. ABD’de kalmam için çok yüksek ücretler teklif ettiler ama ben hep ‘Vatanım’ dedim. Motorlu uçaklarla 2 bin 800 saatten fazla uçtum.”
Nezihe Viranyalı hasta yatağında bile gençleri uçmaya davet ediyordu. Son günlerini İstanbul Maltepe’de bulunan İkinci Bahar Huzurevi’nde havacılık anılarıyla gününü geçiren Viranyalı, ölümünden bir yıl önce düşerek ayağını ve omzunu kırmıştı. Bu yüzden bir dizi ameliyat geçiren Viranyalı’nın kangren olan bir bacağı kesilmiş, ardından da bağırsak kanseri teşhisi ile ameliyat edilmişti.
Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen tarafından yetiştirilen Türkiye’nin ilk kadın pilotlarından Nezihe Viranyalı, 79 yaşında İstanbul’da vefat etti.
Türkiye’nin ilk beş kadın pilotundan biri olan Nezihe Viranyalı’nın hayatı boyunca 100’den fazla paraşütle atlamış, 180 saatten fazla planörle, 2 bin 800 saatten fazla da motorlu uçakla uçmuştu.
Yasemin Altun, Enpolitik
