Stres bağışıklık sistemimize nasıl etki eder? Dr. Mariya İvanovska bu sorunun cevabını araştıran bilim insanlarından biri.
Bu alanda araştırmalarından dolayı Dr. Mariya İvanovska bu yıl genç bilim insanlarına takdim edilen “Pisagor” ödülünün sahibi oldu. Eğitim Bakanlığı’nın takdim ettiği bu yıllık ödül bilimin gelişmesinde önemli rol alan kişilere verilmekte.
Mariya İvanovska, Kuzey Makedonya’nın Kumanovo şehrinde dünyaya geldi. Ancak 2006 yılından beri Tıp bölümü okuduğu Plovdiv’de yaşıyor. Şu anda Tıp Üniversitesi Mikrobiyoloji ve İmmunoloji Kürsüsü’nde öğretim görevlisi olarak çalışıyor.
İmmünolojiye yönelmesi ise bu bilimin çok hızlı gelişiyor olmasına bağlı. Dr. Mariya İvanovska, dört yıl boyunca akut ve kronik stresi araştırdı ve bu konuda bitirme tezi yazdı.
BNR Plovdiv Radyosu’na verdiği söyleşide laboratuvar çalışmaları ile ilgili olarak Dr. Mariya İvanovska şunları söyledi:
“Akut ve kronik streste davranış biçimleri ile ilgili bir algoritma geliştirmeyi başardık, bu algoritma sadece bu gruplar değil, aynı zamanda depresyon ve stres kaynaklı hastalıkları olan insanlar için de kullanılabilir. Yaptığımız şeyler çok karmaşık ve sadece bağışıklık sistemini incelemeden ibaret değil. İlk önce kişinin psikolojik ve duygusal durumu tespit ediliyor, Cohen’in 14 sorusu ile stres durumu inceleniyor, kişinin kendini nasıl algıladığı ve stresli olup olmadığımızı nasıl tespit ediyoruz.
Ardından kortizol, noradrenalin, adrenalin, dopamin ve Covid-19 etrafında çok popüler olan T-hücreler ve daha birçok parametre araştırılıyor. İleride bu araştırmayı daha da geliştirebilmemizi umuyorum”.
Bilimsel araştırmalarını yürütürken Dr. Mariya İvanovska üç gruba ayrılan 82 gönüllü kişi çalıştı. Birinci grupta muhteşem bir ahenk içinde bulunan ve stresi diğer kişiler gibi algılamayan yoga yapan kişiler alıyor.
Diğer iki grupta ise sınav haftasına hazırlanan üniversite öğrencileri ve doktorlar ve diğer stresli mesleklerde çalışan kişiler yer alıyor.
“Daha uzun zaman diliminde örneğin dört haftadan fazla süren stres yaşadığını söyleyenler vardı. Ancak sonuçlara bakınca gördük ki bu kişiler muhteşem bir denge içinde. Yani her kişi stresli olup olmadığını tespit edemiyor. Aslında stresli olduklarını söyleyen kişilerin bağışıklık sisteminde değişiklik olmadığı ortaya çıkıyor. Bu konuda susan hiçbirşey söylemeyen insanlarda ise tam tersi oluyor – nekadar daha fazla susarsak bağışıklık sisteminde okadar daha fazla değişiklik meydana geliyor.”
Genç bilim insanına göre, “iyi stres” olarak bilinen stres bizi daha iyi yapıyor, oysa kötü stres bağışıklık sistemimize etki ediyor ve bağışıklığımızı da zayıflatabiliyor.
Dr. Mariya İvanovska, örnek olarak kendisi için akut stres olan radyo mülakatını gösterdi. Bunu daha sık yaşarsa nihayetinde bağışıklık sisteminde değişiklik meydana gelecek ve daha sık hastalanmaya başlayacak.
“Pisagor” bilim ödüllerini takdim töreninde Dr. Mariya İvanovska yaptığı konuşmasında “Hayaller gerçek oluyor” diyerek daha fazla genci bilimle ilgilenmeye çağırdı.
Kaynak: BNR Plovdiv Radyosu, söyleşi: Elena Kruşkova
BNR Bulgaristan Radyosu için uyarlayan: Diana Tsankova
Çeviri: Özlem Tefikova
Fotoğraflar: BNR- Plovdiv ve arşiv
