Tarih: 07 Kasım 2019
Yazan: Dr. Nedim BİRİNCİ
Konu: Yerel seçimler ve muhalefet partileri -2
İktidara Sarı Kart Bundan 30 yıl önce 9 Kasım 1989’da diktatör Todor Jivkov devrilirken, Bulgaristan siyaseti dünya kamuoyu tarafından defterden silinmiş, gündemden inmişti. Bulgaristan Dış İşleri Bakanı Petır Mladenov’u 9 Kasım 1989 “yönetim değişikliğinden” sadece 2 ay önce Birleşmiş Milletler Teşkilatında Amerika Birleşik Devletleri Dış İşleri Bakanı James Baker (1989-1992) tarafından önemsenmemiş ve kabul edilmemişti. Ancak Sovyetler Birliği Dış İşleri Bakanı Şevernadze’nın araya girip ricasından sonra kısa bir görüşme olmuştur. İlgisizliğin neden Bulgaristan’daki olağanüstü gergin durum, Türkleri göçe zorlama ve ülkedeki devlet baskı ve terörüdür.
10 Kasım 1989’da BKP MK Genel Sekrteri ve BG Devlet Konseyi Başkanı insan kasabı Todor Jivkov’in bir iç darbe sonucu görevinden alınmasından önce ülkedeki gelişmeler ABD Sofya Büyükelçisi Sol Polanski’nin (1987 – 1990) Washington’a gönderdiği gizli raporlar kaynağından öğrenme fırsatı belirdi. Birleşik Amerika’daki “Bilgilenme Özgürlüğü Yasası”ndan yararlanarak ve 10 yıl çalışma sonucu, Büyük elçi Polanski’nin ABD Dış İşleri Bakanlığı’na Merkezi Haber-alma Örgütü CİA, ABD Federal Araştırma Bürosu FBR ve diğer kurumlara gönderdiği gizlilik süresi dolmuş raporlarının orijinallerini topluca “10 Kasım 1989 Arifesinde ABD Büyük-elçisinin Gizli Raporları” adında bir kitap çıktı.
Yazan gazeteci Alekseniya Dimitrova.
Yayın tarihi Kasım 2019.
Zulüm yıllarına ışık tuttuğundan dolayı biz Bulgaristan Türkleri için ilgi çekici olan bu belgesel araştırmadan öğrenebildiklerimiz arasında şu da var. Yazılarımda, birkaç defa 1989’da sahteden hapishanede bulunan bugünkü DPS “fahri” başkanı Ahmet Doğan’ı bir Amerikan diplomatı tarafından ziyaret edildiğine, kaynak göstererek, işaret etmiştim.
ABD Büyükelçisinin gizli raporlarında A. Doğan’ın “kod” ve eski isimleri geçmediği dikkati çekiyor.
Önem arz eden bir nokta da, ABD Büyükelçisinin 1989 yılında Bulgaristan üstüne Romanya ve Çin Büyükelçilikleri üzerinden bilgilenmesidir.
ABD Başkanlığı ve dış işleri bakanlığı 1989’da Bulgaristan’ı ilgi gösterilmesi gereken ülkeler listesinde Arnavutluktan sonraya sıralamışlardır.
Araştırma eserinden öğrendiğimiz bir başka olay ise şudur:
ABD Dış İşleri Bakanlığı, 10 Kasım 1989’da Todor Jivkov’un devrilmesinden 5 gün sonra ABD Bükureş Büyükelçisinden Bulgaristan’daki gelişmelerle ilgili bilgi istemiştir. Sofya’daki “değişikler” konusunda ilk raporunu 16 Kasım 1989 tarihinde gönderen Polansky, bir gün önce SSCB Sofya Büyükelçisi Şarapov’la görüştüğü ve onu bilgi kaynağı olarak göstermiştir. 30 yıl sonra Sofya’da ve memlekette durum değişti kuşkusuz. Bugün Bulgaristan’la ilgili birinci ve en güvenilir haber kaynağının ABD Sofya Büyükelçisi diyebiliriz. Büyükelçilik konağı Sofya’nın en görkemli merkezlerinden biri olduğu gibi, ülkede birkaç Amerikan askeri uçak alanı, üsleri, eğitim merkezleri olduğunu önemle kaydediyorum. İktidar partisi GERB’i sarsan ve birçok istifaya neden olan “daire dolandırıcılığı” olayını ve birçok başka skandal olaylarını halk “Amerika’nın Sesi” radyosundan öğrendi.
Bulgaristan ABD’den 8 adet F-16 /70 jet uçağı alıyor.
İşte böyle bir ortamda 27 Kasım 2019 tarihinde memleketimizde Yerel seçimlerin birinci turu yapıldı. Yazımızın birinci bölümünde bu seçimlerde 10 yıldan beri hükümet olan ve Amerika’ya sımsıkı bağlı olan GERB partisine seçmenin “sarı kart” kaldırdığını ve Türk Partisi Hak ve Özgürlük Hareketi (DPS) partisinin III. Bulgar tarihinde (son 140 yılda) ilk kez olmak üzere İKİNCİ POLİTİK GÜÇ durumuna yükseldiğini anlatım. Şunu ilave ettim yerinde olur.
GERB ile DPS arasında açık bir yerel seçimde işbirliği antlaşması olmasa da yerel seçimin birinci turunda yani 27 Kasım 2019 tarihinde ve İkinci turda yani 3 Kasım 2019 tarihinde GERB ile DPS partileri 100 belediyede sıkı işbirliği gerçekleştirdiler.
Buna rağmen Sofya’da bağımsız aday Maya Manolova’nin oyların % 47’sini alması ve Demokratif Bulgaristan’ın seçmene “oy vermekte serbestsiniz” demesi, Başbakan Boyko Borisov’u adeta çıldırttı.
07 Kasım 2019’da Sofya’da GERB partisi yerel seçim sonuçlarını değerlendirdikten sonra Borisov basına hitaben “gönlüm kırıldı” dedi. Sofya’da 8 yerel Belediye Başkanlığı kazanan Demokratik Bulgaristan Koalisyonu yönetimi için Başbakan, “onlar başkenti orta katmanı ya da sağ kesimin temsilcileri değil, komünist parti içindeki muhalefettir” dedi ve “sol partiler yumağıdırlar, sola kayanlardır” diye ilave etti.
Bu bölümde muhalefet güçlerinin durumuna biraz daha ayrıntılı bir analiz sunmak istiyorum. 1989’da Komünist Partisinden isim değiştirerek Sosyalist Parti (BSP) olan ve 2015’te derin bunalıma düşen bu parti su seçimde de yükselmeye devam etti. Sofya’da Büyük Şehir Belediye Başkan’ı adayı göstermese de, “bağımsız” aday Bayan Maya Manolovayı destekledi ve elde edilen başarı olağanüstü yüksektir.
2015 yerel seçimlerinde. il belediye başkanlıklarının hepsini kaydetmiş olan BSP 3 Kasım’daki 2. Turda dördünü geri aldı. Şumen’de Belediye Başkanlığını yalnız 80 oyla, Loveç’te (Lovça) oy farkı ancak 20 idi. Belediye başkanı yarışı en sert olan Plovdiv (Filibe) ve Varna’da oylarını 2 000 ve 2 500 adet yükselten sosyalistler çöken partinin dirilmeye başladığını haber verdi. Bulgar gözlemciler bu gelişmeleri Bayan Korneliya Ninova’nın partiyi başarılı yönetmesine bağlıyorlar.
Son seçimlerde İktidar partisi yoluna çıkan çıbanbaşı yalnız BSP partisinin diriliş hamleleri olmakla kalmadı.
2007’den beri Bulgaristan siyaset sahnesinde “Evet Bulgaristan” (Da, Bılgaria), “Güçlü Bulgaristan Demokratları” ve “Yeşiller” koalisyonu olarak DEMOKRATİK BULGARİSTAN çıktı.
Enerjisinin % 80’nini Sofya yükleyen bu üçlü güç başkentin 10 belediyesinde ikinci tura kaldı ve 8-inde büyük bir farkla kazandı. Kazanılan semtler Sofya’nın merkez mahalleleridir.
1990’dan sonra doğan ve oy kullananlar ilk kez birleştiler ve belki “iyi”, belki “belirsiz” bir yöne olabilir, ama Sofya’nın üçte birinde “değişiklik” kapısı açtılar. Başkente yapılan yatırımların dörtte biri bu semtlere yapılıyor. Üniversiteler, meclis, hükumet binaları, konser salonları, en modern alış veriş merkezleri bu semtlerde bulunuyor ve aslında devlet kuşatılmış durumdadır. Başbakan Borisov’un gemleyemediği “kırılma” bu nedenleridir.
Genç kuşak değişiklik istiyor.
Bir sürü gelişme Bulgaristan’da çözülmesi olanaksız olan sorunlardan birinin sayıları artık 1.6 milyonu bulan Romen sorunu olduğunu yeniden ön plana çıkarmış bulunuyor. İstatistiklere göre GERB partisi kendi oylarının dışında ancak Romen mahallerinden oy alabilmiştir. Gazetelerde Romenlerle doldu. 5 bin yıl önce Hindistan’dan çıktıkları unutuldu. Yeni plak dönüyor. 1939’da yalnızca 80 bin kişiymişler. Kitap çıktı. İçinde bir sürü belge ve fotoğraf. Çocukluk yıllarında çekilmiş fesli bir resmi basıldı.
“Esma” isminde Çingene güzelleri olur, tam onlara benzeyen bir resmini çıkardılar kızı Lüdmila Jivkova’nın, dolaşıyor ekranlarda. Ahmet Doğan kendine yakın hissettiği Todor Jivkov’u 1992’de gizlice ziyaretinde, hatıra olarak Yakın Dostuma imzalı bir kitabı hediye almıştı. Bu kitapla ilgili yorumda “kan kanı çeker” diyorlar.
1947’de Bulgaristan’da Çingene Azınlığı yasası çıktı.
17 Aralık 1948’de 258 numaralı Bakanlar Kurulu kararıyla Çingene sorunlarının çözülmesi emredildi.Yunanistan’dan 44 Çingene ailesi, Sırbistan ve Romanya’dan Bulgaristan’a Çingene göçü olduğu ve bu işlerin hepsinden sorumlu olan kişinin Todor Jivkov olduğu. Onun emriyle 237 şehrin 160’ında Çingene gettoları kurulduğu.
1960’larda Bulgaristan’daki 5 848 köyün 3 000’ine Çingene aileler yerleştirildiği, Çingenelerin işe gitmediği, Filibe’de halen 4 bin aylak gezen Çingene olduğu, üçte ikisinin cahil olduğu anlatılıyor.Son seçimde bu nüfusun “kontrol altında olan” kitle olduğu yazanlar, 2007’de Avrupa Birliği raporlarında ülkemizde 800 000 Çingene olduğuna yer verilirken, bu rakamın 2019 itibarıyla katlandığı vurgulanıyor.
Bu durumda yerli ırkçılar 1 Bulgar oyunun 5 Çingene oyuna eşit olması gerektiğini ve durumun yasallaşmasında direniyorlar.
Günümüzde Bulgaristan devlet istatistiğinde Çingene-Millet hanesi yoktur.
Konumuz devam edecek.
Konumuz: Irkçı partiler ve son seçimler.
Lütfen paylaşınız.
Teşekkürler.
