Gülten RAYİMOĞLU
Doğa, insanların varlığından çok daha önce vardı ve kendi döngülerini, dengesini ve yaşamını sürdürüyordu.
Ancak insanlık, modernleşme süreciyle birlikte, bu doğal dengeyi bir tehdit olarak görmeye ve ona zarar vermeye başladığından beri, doğanın korunması, en büyük tartışma konularından biri haline geldi.
Doğal alanların tahrip edilmesi, iklim değişikliği, kirlilik ve biyolojik çeşitliliğin yok olması gibi sorunlar, artık sadece çevre mühendislerinin ya da aktivistlerin konuştuğu meseleler değil; hepimizin, birey olarak, toplum olarak sorumluluk taşıması gereken evrensel bir sorun haline geldi. Peki, doğayı insanlardan kim koruyacak?
İnsanlık Kendi Yaratacağı Felaketten Nasıl Sorumlu Olur?
Aslında bu soruya verebileceğimiz en basit cevap şu olabilir: İnsanlık kendini korumalı. Ancak, insanın doğayı koruma sorumluluğunun ne kadar kritik ve aynı zamanda çelişkili bir durum olduğunun farkına varmak, daha derin bir tartışmayı beraberinde getiriyor. Doğayı koruma adına yapılan eylemler, çoğunlukla insan müdahalesiyle şekillenen, insanın çıkarlarını gözeten çözüm önerileriyle sınırlı kalıyor. Peki, doğa kendi başına bir güç mü?
Hayır, ama doğa, kendi dengesini korumak için tüm içsel sistemleriyle insan müdahalesine karşı büyük bir direnç gösteriyor. Bir ekosistem ne kadar bozulursa, kendini toparlaması o kadar zor hale gelir.
İnsanlar doğaya zarar verdiğinde, bu, aynı zamanda kendi geleceğini tehdit etmek anlamına geliyor.
Doğayı koruma sorumluluğu, yalnızca çevreyi gözlemleyen ya da koruma yasaları yapan uzmanlar tarafından değil, toplumun her bir bireyi tarafından üstlenilmelidir. Bizler doğayı, doğadaki yaşamı, hayvanları, bitkileri ve doğa olaylarını sadece uzaktan izlemekle kalmamamız, ona zarar vermemek için bilinçli davranmamız gereken varlıklarız. Yani, doğayı korumak, sadece bir sorumluluk değil, insanlığın kendi geleceği için yapması gereken en önemli şeylerden biri olmalıdır.
Doğa Koruma Hareketleri ve İnsanların Rolü
Peki, doğayı koruma adına kim ne yapmalı? Tabii ki, insanlardan başka bir varlık, kendi zararlarını engelleyemez.
Ancak insanların bireysel olarak yapacağı değişiklikler de oldukça etkili olabilir. Doğa koruma hareketlerinin temel amacı, insanların çevre üzerindeki etkisini minimize etmek, doğal kaynakları sürdürülebilir bir şekilde kullanmak ve doğayı tahrip eden faaliyetlere karşı durmak. Bu noktada sivil toplum örgütlerinin ve çevre hareketlerinin rolü büyük. Fakat bu grupların çabalarının tek başına yeterli olamayacağı aşikardır. Çünkü doğanın korunması, sadece bireysel çabalarla değil, büyük ölçekte, küresel bir politik anlayışla mümkün olacaktır. Bu da devletlerin, şirketlerin ve halkların işbirliğiyle sağlanabilir.
Devletler, çevre yasalarını uygulayarak ve insanları doğa dostu politikalara teşvik ederek bu mücadelede en güçlü aktörlerden biri olmalıdır. Hükümetlerin bu konuda alacağı kararlar, yalnızca kendi ülkelerinde değil, tüm dünyada etkili sonuçlar doğurabilir. Ancak devletlerin kararları, halkın talepleri ve bilinçlenmesiyle şekillenir.
Bu nedenle, sivil toplumun, aktivistlerin ve çevreye duyarlı bireylerin sesini yükseltmesi, çevre politikalarının belirlenmesinde hayati bir rol oynamaktadır.
Eğitim ve Farkındalık: Doğayı Korumak İçin En Güçlü Araç
Birçok çevre aktivisti, doğanın korunmasında en güçlü silahın eğitim ve farkındalık olduğunu savunuyor.
Çünkü doğayı korumak, bireylerin yaşam tarzlarında yapacakları küçük değişikliklerle başlar. Fakat bu değişiklikler, ancak toplumun genelinde bir çevre bilinci oluşturulursa kalıcı olabilir. Doğa ve çevre eğitimi, çocukluktan itibaren verilmelidir. Okullarda, üniversitelerde, toplumsal organizasyonlarda bu farkındalık yaratılmalıdır. İnsanlar, doğanın bir parçası olduklarını, onu sömürmenin, yok etmenin uzun vadede kendilerini de yok etmek anlamına geleceğini anlamalıdır.
Her birey, doğayı koruma sorumluluğunu, kişisel alışkanlıklarında yapacağı değişikliklerle gösterebilir.
Örneğin, enerji tasarrufu yapmak, suyu verimli kullanmak, geri dönüşüm yapmak ve doğal kaynakları israf etmemek gibi küçük adımlar, büyük değişimlere yol açabilir. Birçok küçük adım, tüm dünyada etkili bir toplumsal değişimi başlatabilir.
Doğanın Kendisini Koruma Kapasitesi
Doğanın kendi kendini iyileştirme kapasitesi de unutmamalıdır. Tıpkı bir insanın yaralarına ilaç sürüp iyileşmesi gibi, doğa da bazı zararları telafi edebilir. Ancak, bu süreç, insanın verdiği zararın boyutuna göre değişkenlik gösterir.
Eğer insanlar doğaya zarar vermeye devam ederse, doğanın kendini iyileştirme süresi uzar, hatta imkansız hale gelir.
Bu yüzden doğaya verebileceğimiz zararın limitlerini anlamamız çok önemlidir.
İnsanlar, doğal dengenin ne kadar hassas olduğunu anlamalı ve bu dengeyi bozmamak için gereken adımları atmalıdır. Her birey, her toplum, doğayı koruma sorumluluğunu üstlenmeli ve ekolojik dengenin zarar görmemesi için çaba harcamalıdır. Doğanın insanlardan korunmasına dair somut bir çözüm varsa, o da bizlerin bu sorumluluğu kabul etmesi ve bu sorumluluğu tüm dünyada birlikte taşımamızdır.
Doğa İnsanlardan Kendini Koruyacak mı?
Doğayı korumak, bir bütün olarak insanlık adına bir sorumluluk olmalıdır. Bu sorumluluğu, yalnızca çevre aktivistleri ya da devletler değil, her birey ve toplum üstlenmelidir. Eğer doğayı bizler korumazsak, doğal kaynaklarımız tükenmeye devam eder, ekosistemler çökebilir ve çevresel felaketler hızla artar. Doğanın kendi kendini koruma kapasitesinin sınırları vardır; doğa bir süre direndikten sonra, insanın verdiği zararın büyüklüğüne bağlı olarak kendini toparlayamayabilir.
Bu soruyu tekrar soralım:
Doğayı insanlardan kim koruyacak?
Cevap açık: Hepimiz.
Çünkü doğa, bizimle var, bizimle yok olacak.
Biz onu korursak, o da bizleri korur.
