Mehmet Aşçı

Kare, İskit’lerden beri eski Türk kültüründe kutsaldır. Türk’ler cennetin kare biçiminde olduğunu düşlemişler, eski deyişle tahayyül etmişler, bu biçimi zamanla gökyüzünden dünyaya ve cennet gibi kutsamak istedikleri yurtlarına da yansıtmışlardır. Onun için, dünyanın ve yurtlarının dört kenarlı, dört köşeli olduğunu düşünürler. Hatta, pazırık halısını orta kareleri süsleyen sekiz kollu yıldıza çok benzeyen bir im’le simgelemişlerdir de! Söz konusu imi, Asya ve Avrupa Hunları ile ardında Macaristan’daki Avar Türkler’inin bir sosyal seviye işareti olarak, demir tokalarına taktıklarını biliyoruz. Bu simgenin, Kök Türk’ler ile en yakın atamız Oğuz Türk’lerin de adı vardır. “Tört Bulung” Orhun Anıtlarından Bilge Kaan ve Kül-Tiğin yazıtlarında dünya tanımlanırken dört kez geçer! Sekiz kollusuna da Oğuzlar “ Tört Bulung, Sekkiz Bucgak” yani “Dört Köşe Sekiz Bucak” demişlerdir. Macar Türkoloji Uzmanı Janos Harmatta, Asya Hunlarında bu imin, gök ve yerdeki dört yönü karşıladığını söyler. Rus Türkologlarından Andrei Zat’ne’provsky de Hun ve Avar Türklerinde kesinlikle göğü simgeleyen bir evren imi olduğu görüşündedir. Söz konusu motif süsleme amacıyla halıda bir nilüfer çiçeği biçimde üslûplaştırılmıştı.