Ülkemiz Bulgaristan’da 1,5 milyar madeni para tedavüldedir. Metelik sayısı kulağa ne kadar inanılmaz büyük gelse de aslında madeni paralar, bizde tedavülde olan para toplamının ancak yüzde 2’lik bölümünü teşkil ediyor.
Madeni paralar arasında 1 stotinkalık olanların sayısı en büyüktür. Toplam 460 milyon adet olan 1 stotinkalık paralar, madeni paraların üçte birlik bölümünü oluşturuyorlar. Başka bir deyişle vatandaşların ceplerinde nominal değeri 1 stotinka olan paralarla 4 milyon 600 bin leva dönüyor. 1 stotinka ile her ne kadar hiçbirşey satın almak mümkün değilse de satıcılar 59 leva 99 stotinka misali fiyatlar koyarken 1 stotinkayı değerlendirmeyi biliyorlar. Bu arada ülkemizde en çok kullanılan madeni para 1 leva olmakta. Buna rağmen para piyasasında bulunan 1 levalıklar, 80 milyon adet olmak üzere nispeten azdır. Oysa 1 levalık para ile metroya ve şehir içi ulaşım araçlarına biniyoruz, bir ekmek veya bir kahve alabiliyoruz.
Tedavülde olan madeni paranın sayısı büyük olsa da Bulgaristan Merkez Bankası, bu yıl yeni madeni paralara daha büyük kaynaklar tahsis etti. Maliye uzmanlarına göre bunun bir sebebi, meteliklerin ortalıktan kaybolmasıdır, çünkü madeni paranın büyük bir bölümü ailelerin kumbalarında saklanıyor.
Öte yandan bankaların sunduğu uygun mevduat faizleri, büyük miktarda tasarruf edilen paraların bankalara yatırılmasına sebep oldu. Böylece hanelerin mevduatları, 37 milyar leva olmak üzere rekor düzeye ulaştı. İş sektörünün parasından başka bankalara sıradan vatandaşların “kara güne ayırdıkları ak paralar” da giriyor. Bu arada faiz vergisinin getirilmesi, büyük miktarda paranın bankalardan çekilmesine sebep oldu. Birçok vatandaş eskiden beri süregelen denenmiş tasarruf yöntemlerine döndü. Her gün kumbaraya 1 leva atmak çok daha kolay olur. Aslında çocuklar arasında yaygın olan kumbara uygulaması büyükler arasında da popülarite kazanıyor. Bu özellikle bankada mevduat hesabı açtırmak durumunda olmayan vatandaşlar için geçerlidir.
Metelik sorunu AB’nin de gündemine geldi. AB Komisyonu, 1 ve 2 avro centlik metelik paraların tedavülden çekileceğine dair uyardı bu bu paranın 2002 yılından bu yana Avro bölgesine 1 milyar 400 milyon avroya mal olduğunu açıkladı. Bu öneri, topllukta sert tarışmalara yol açtı. İnsanlar, ufak paralar piyasadan çekilirse fiyatların artışa geçeceğinden ve bunun enflasyona yol açacağından endişe ediyorlar. Bu sorun, Avro bölgesi üyesi olmayan ülkemizi şimdilik etkilemiyor.
Çeviri : Tanya Blagova
