Tarih: 18 Kasım 2019
Yazı: Konferans notları – Prof. Dr. İlber Ortaylı
Konu: Bulgaristan Türklerinin Türkiye Cumhuriyetinin Aydınlanması ve Sanayileşmesine Olağanüstü Büyük Katkıları.
PROF. İLBER ORTAYLI:
KÖY ENSTİTÜLERİ MODELİ BULGARİSTAN’DAN GETİRİLDİ
Prof. Dr. İlber Ortaylı, Türkiye’nin sanayileşmesi ve gelişmesinde Balkanlar’dan gelen göçün büyük faydası olduğunu ifade etti.
Boğaziçi Üniversitesi’nde düzenlenen ‘Eğitimde Gelecek Konferansı EKG19’a iştirak eden tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı ‘Geçmişten Geleceğe Eğitim Politikaları’ konulu bir sunumla katıldı.
Sözcü’de yer alan habere göre Prof. Dr. Ortaylı’nın sunumundan bir satırbaşı şöyle:
‘Bazı eğitim sistemleri enternasyonaldir. Köy Enstitüleri modelini Bulgaristan’dan kendisi de Rumeli göçmeni olan Tonguç Bey getirdi. Bulgarlar, 19. yüzyılda ilk milliyetçi gazeteyi İzmir’de çıkardı. İzmir, böyle kozmopolit köşeydi. Köy Enstitüleri sistemi Alman ortaöğretim yapısına benziyordu. Ama sanıldığı gibi komünist değildi. Köy Enstitüleri’ni kapatan Demokrat Parti değil Cumhuriyet Halk Partisi’dir. Zaten DP ile CHP aynı torbadan çıkmış, öyle birbirine çok yabancı arkadaş falan da değildir.’
‘Türkiye’nin gelişmesinde Balkan göçünün faydası büyük’
Eylül ayında Trakya Üniversitesi’nde gerçekleştirilen ‘Balkanlar’a ve Balkanlar’dan Göçler’ konulu sempozyumda konuşan Prof. Dr. İlber Ortaylı, Türkiye’nin sanayileşmesi ve gelişmesinde Balkanlar’dan gelen göçün büyük faydası olduğunu ifade etmişti. Tuna boyundan göç edenlerin, Türkiye’nin eğitim sistemine büyük katkı sağladığını kaydeden Ortaylı,’Türkiye’nin tarihinde hala tartışılan ama eğitimimizde büyük katkısı olan köy enstitülerinin kuruluşu bile, bugünkü Bulgaristan yani Tuna boyundan göç eden öğretmenlerin, en başında İsmail Hakkı Tonguç’un eseridir’ demişti.
Rumeli göçmenleri Türkiye’nin çehresini değiştirmiştir
Türkiye’nin Rumelisiz düşünüleyeceğini söyleyen Ortaylı, 1912’de Rumeli’den Anadolu’ya gerçekleşen göçlerin Türkiye üzerindeki etkisini ‘Rejim farklılıkları, bilhassa komşu ülkelerimizdeki göçler, Türkiye’deki üniversitelerin, liselerin, hastanelerin şehir hayatını ve çevresini değiştirmiştir. Türkiye yerli halkı ve gelen Rumeli göçmenleri, en kısa süre uyum sağlamışlardır ve Türkiye’nin çehresi değişmiştir’ sözleriyle vurguladı.
Köy Enstitüleri Tuna boyundan göç edenlerin eseridir
Konuşmasına Balkanlar’dan yapılan göçün Türkiye’deki eğitime etkisinden söz ederek devam eden Prof. Dr. Ortaylı, ‘Bizim sanayileşmemizde, gelişmemizde Balkanlar’dan yapılan büyük göçün son derece büyük faydaları oldu. Montaj endüstrisinde, arkasından büyük endüstrileşmede, tarımda endüstriyel bitkilerin ekimine, küçük sanatların gelişmesine çok büyük katkıları olmuştur. Şurası bir gerçektir; Türkiye’nin tarihinde hâlâ tartışılan ama eğitimimizde büyük katkısı olan köy enstitülerinin kuruluşu bile, bugünkü Bulgaristan yani Tuna boyundan göç eden öğretmenlerin, en başında İsmail Hakkı Tonguç’un eseridir. Bu sayededir ki Türk eğitiminde bir değişim başlamıştır’ demişti.
