Önceki yıllara benzer şekilde aralık ayı bütçe fazlası günde birkaç yüz milyon hızla azaldı. Bu nedenle, Maliye Bakanlığı’nın ön tahminlerine göre, kamu maliyesi 2019’da Kasım ayında 1,1 milyar levadan artı 1,14 milyar levalık nakit açığı veya öngörülen GSYH’nin % 0,96’sı ile sona erdi. ABD’den savaş uçak alımı için anlaşma nedeniyle 2019 yılı bütçesinin neredeyse 2,5 milyar leva açık vermesi planlandı, ancak 2019’da bütçe açığı önceki yıllara kıyasla çok daha büyük orandadır.
Noel Yortusu nedeniyle yapılan harcamalar
Aralık ayında birkaç kez bütçeden büyük miktarda kaynak sağlandı. Onların arasında Hemus Otoyolu’nun inşaatını devam ettirmek ve başka yol projeleri için 760 milyon leva, belediyeler için 200 milyon levadan fazla, Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi’nin demiryolu hattı projeleri için 208 milyon leva bulunuyor. Noel Yortusu öncesinde İçişleri Bakanlığı çalışanlarının maaşlarının artırılması için 34 milyon leva, Ulusal E-TOLL Sistemi Yönetimi Dairesi’ne 50 milyon leva, Milli Gelir Ajansı’nın (NAP) kurumsal IT sistemlerinin yenilenmesi için 34 milyon leva ve Pernik şehrinde yaşanan su krizinin çözümüne yönelik 36 milyon leva sağlandı.
Böylece sadece son bir ayda bütçe harcamaları 6,49 milyar levaya ulaştı. Eğer bir karşılaştırma yapacak olursak, 2019’un geri kalan zamanında ayda ortalama 3,5 milyar leva harcanmıştır (bu rakam, ağustos ayında ödenen F-16 savaş uçaklarının fiyatlarını da içerir). Aynı şey 2018’de de oldu – ortalama aylık gider miktarı 3 milyar leva idi, aralık ayında ise bu miktar 6.6 milyar levaya ulaştı.
Piyasa Ekonomisi Enstitüsü’nde görevli kıdemli uzman Kaloyan Staykov, hazırladığı analiz raporunda, “Mali yılın ötesine geçen büyük yatırım planlamasının yapılması üzerinde ciddi olarak düşünülmelidir- gerekli yasal değişikliklerin yapılmasıyla birlikte bir nevi orta vadeli yatırım programı oluşturulması söz konusudur” diyor. Planlama, şeffaflığı, öngörülebilirliği artırır ve gecikmesi de dahil olmak üzere yatırım projelerini uygulama karşısındaki riskleri azaltır.
Her şey plana göre ilerlemekte
Maliye Bakanlığı’nın ilk hesapları, yıl içinde toplamda neredeyse tam olarak planlandığı gibi 43.9 milyar leva gelir olduğunu gösteriyor. 2018 yılına kıyasla bütçe gelirleri 4,2 milyar leva arttı, dolaysız vergilerin artışı bunda büyük bir etkendir. Kasım ayı raporuna göre, bütçe gelirleri 2019’da esas olarak ülkede yapılan ticaret anlaşmalarına ilişkin katma değer vergisi (KDV) uygulanmasından dolayı 1,4 milyar leva artış gösterdi. İthalattan alınan KDV’lerden elde edilen gelirler, Kasım ayı itibariyle yıllık baza göre 200 milyon leva azalmıştır.
Öte yandan hükümet harcamaları 45,39 milyar leva veya 2018 yılına göre 5,5 milyar daha fazla. Bakanlık bu artışın esas olarak F-16 savaş uçaklarının satın alınmasından, personel maliyetlerinden (kamu sektöründe çalışanların maaşlarına yüzde 10’luk artış ve eğitim sektöründe ücret artışına yönelik bir sonraki adım), sosyal destek ödemeleri ve emekli maaşları için daha yüksek giderlerden kaynaklandığını açıkladı.
Kırcaali Haber
