Bulgaristan her Pazartesi borç almaya devam ediyor. İç borçtan bahsediyoruz, yani devlet yerel bankalar, emeklilik şirketleri ve başka kurumsal yatırımcılardan borç alıyor. Dün, Bulgaristan Merkez Bankası BNB’nin iç finans piyasasına 500 milyon leva (255 milyon avro) tutarında yeni bir borç sürmesi ile bu eğilime yeniden şahit olduk. Şu ana kadar toplam 3,3 milyar leva (1,7 milyar avro) tutarında devlet tahvili piyasaya sürüldü. Bir yıl içinde Bulgaristan’ın 11’ci açık arttırması ile, dün satılan tahvillerle birlikte yıl için toplam borç 3,8 milyar leva (1,94 milyar avro) oldu. Son dönemlerde borçlanma senetlerinin satışına yönelik yapılan açık artırmalar, yıl sonunda beklenen bütçe açığı ile açıklanabilir. Investitor.bg ekonomi sitesinde yayınlanan bilgiye göre, son bütçe güncellemesinin ardından yılın sonunda devlet hazinesinde 4,7 milyar leva (2,4 milyar avro) açık olması bekleniyor.
İç borç büyümeye devam edecek mi ve bu durum devletin finansal istikrarı için tehlikeli mi? Yasaya göre, bu yıl için belirlenen devlet borcunun tavanı 4,5 milyar leva (2,3 milyar avro) ve bu tavan parlamentonun izni olmadan aşılamaz. Yani bu şekilde yıl sonuna kadar devlet borcu olarak sürülebilecek, ancak piyasaya sürülmemiş olan 700 milyon leva (358 milyon avro) kalıyor.
Yıl içinde kamu borcunun dinamik büyümesine rağmen, birçok analiz uzmanına göre, borç boyutu ülkenin makroekonomik istikrarı için ciddi bir tehlike oluşturmuyor. Bu durum bir yandan 10,6 milyar leva (5,42 milyar avronun üzerinde) olan mevcut mali rezervle, diğer yandan bütün olarak ülkenin nispeten düşük borçluluk seviyesi ile açıklanabilir.
Piyasa Ekonomisi Enstitüsü’nden ekonomist Lıçezar Bogdanov, “Kötü gerekçelendirilmiş histerinin faydası yok ve Bulgaristan’ı Avrupa ile kıyaslayınca borçluluğunun önemli ölçüde daha düşük olduğu anlaşılıyor. 2021 yılı sonu AB için borç ve GSYİH arasındaki oran ortalama % 91, Euro bölgesi içim % 98 olurken, Bulgaristan için % 24,7” dedi.
Her borcun bir beledi olduğunu unutmamak gerekir, yani anapara tutarının dışında, faiz de var. Bu yatırımcılar için gelir, borç alanlar için ek bir giderdir. Şu anda faiz oranları son derece düşük olduğundan, piyasa koşulları borçluların lehine.
Money.bg sitesinin mali gözlemcisi Petır İliev, “nispeten büyük mali rezerv ve artan bütçe gelirleri ile Maliye Bakanlığı, piyasayı süresini azaltarak ve kar oranını arttırarak devlet tahvilleri ile doldurdu. Şimdilik bu fiyat Maliye Bakanlığı tarafından kabul edilir olarak değerlendiriliyor” dedi. Geçici hükümette Maliye Bakanı Valeri Belçev’e göre, yeni borçlar eski borçları kapatmak için, yükselen sosyal giderleri, salgınla ilgili çıkan ilave harcamaları ve tarım alanındaki ödemelerin yapılabilmesi için alınıyor. Bunlar, kamu borcunun bir nebze büyümesi pahasına, yapılması gereken harcamalar.
Geçici hükümetin devlet borcunu piyasaya sürerken neden iç finans piyasası yerine yabancı finans kuruluşlarına yönelmediği sorusu sorulabilir. Bu yöntemin geçmişte sıkça kullanıldığından dolayı, şu anda hükümetin dış brüt borcu 8 milyar avronun üzerinde.
Çeviri: Bedriye Haliz
