Rafet ULUTÜRK

Bulgaristan’da kaos üreten güçler

Görev süresi 22 Ocak 2017 bitecek olan Bulgar Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev siyasi bunalımın parlamenter krize büyümesini önleme çabalarını sürdürüyor.

İkinci Borisov hükümetinin 15 Kasımda istifasından sonra bunalım derinleşti. 29 Kasım’da Ulusal Güvenlik Danışma Konseyi (UGDK) toplandı. İstifa eden başbakan Borisov, Diş İşleri ve İç İşleri Bakanları ile hükümet ortağı Reformcu Blok’un 4 bakanı, mecliste grubu olan partilerin başkanları ve güvenlik güçleri komutanları görüşmede hazır bulundu.

78 milletvekili olan Bulgaristan’ın Avrupa Gelişimi Vatandaşları (GERB) partisi; 38 milletvekili olan Bulgaristan Sosyalist Partisi (BSP) ile üçüncü parti olan Hak ve Özgürlükler Partisi (HÖH) ile Yeni Alternatif Partisi (ABV) meclisin tatil edilmesinden, geçici hükumet kurulmasından ve Mart-Nisan 2017’de erken genel seçim yapılmasından yana olduklarını önceden açıklamıştı.

Ne var ki, 6 Kasım 2016’dan yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimleri ile 2.5 milyon seçmenin katıldığı halk oylaması Bulgaristan’daki siyasi durumu çok etkiledi ve değiştirdi. NATO ve Avrupa Birliği’ne (AB) bağlı olduklarını beyan eden fakat bir de Moskova ile ilişkilerin yumuşatılmasından yana olan, Kırım ve Ukrayna’daki durum gibi kritik konularda daha farklı bir dil kullanan yeni Cumhurbaşkanı Radev’in gölgesinde ilerleyen sol ve sağ aşırı milliyetçi güçlerde iktidar istekleri kabardı. Öyle olsa da, son durumda çok ince bir özellik var ve o da şudur. 22 Ocak’ta göreve başlamadan önce, yeni seçilen devlet başkanının Anayasaya göre geçici hükumet veya bir seçim kabinesi atamaya hakkı yoktur.

Moskova tarafından desteklenen aşırı solcu “Ataka” partisi lideri Volen Siderov son seçimlerde aşırı sağcılar olarak bilinen, lideri Krasimir Karakaçanov olan Makedon İç Devrim Hareketi (VMRO) ve lideri Valeri Simyonov olan sözüm ona “Yurtsever Cephe” (PF) partileri ile ırkçılık sınırındaki “Yurtsever Diriliş” cephesinde ortaklık yaptı. Bu güçlerin “sığınmacı seli geliyor” gibi popülist propaganda ile oyların % 15’ini alması etkileyici oldu ve onların daha cesur saldırıya geçmelerine kapı açtı. UGDK toplantısından önce Haskovo iline bağılı Harmanlı kasabasında halkı ayaklanmaya kışkırtmaları, en büyük kapalı sığınmacı kampında 3 bin yabancıyı taşlı sopalı ayaklanmaya zorlamaları suni de olsa gerginlik yarattı.

Huzur bozucu bu milliyetçi, yabancı düşmanı hortlamanın nedenleri, kaos yaratıp, “memleketimiz için çok büyük dış tehlike var, sığınmacı seli bizi boğacak” yaygarasıyla erken seçim planını suya düşürüp, boşalan başbakan ve bakanlık koltuklarına yerleşmekti. Bu amaçla Volen Siderov ile Krasimir Karakaçanov başbakan olmak istediler. Valeri Simyonov da  “halk meclisi krizini önlemek” için partisine görev süresi talep etti.

Bu üç güç 43. meclisin suyunun çekildiğini, olanaklarının tükendiğini, takatsizliğinin yüzüne vurduğunu ve en kısa bir sürede bir erken genel seçim yapılmasını kabul etmek istemediler.

Yeni durum, Ulusal Güvenlik Devlet Konseyi toplantısında, Bulgaristan’ın Avrupalı Gelişim GERB partisi, Sosyalist Parti BSP, Hak ve Özgürlükler Hareketi HÖH ve Yeni Alternatifçiler ABV partisinin erken seçim lehinde kesin kararını önceden açıklamış olmasına rağmen, böyle bir karar almasını engelledi.

Cumhurbaşkanı Plevneliev aynı gün, hükümet kurma görevini 2 Aralıkta önce GERB partisine, ikinci olarak BSP lideri Korneliya Ninova’ya ve ardından da ya RB ya da s.o. “Yurtsever Cephe” başkanı Valeri Simyonov’a vereceğini resmen açıkladı. Muhtemel Başbakan adayı olarak da VMRO lideri Krasimir Karakaçanov’tan söz edildi. Yeni oluşan dengede, Boyko Borisov da biraz fikir değiştirerek, “sağ cephede kurulacak bir hükumete katılmadan, bakan vermeden meclis desteği sunabileceklerini” ortaya koydu. Ne var ki, bu sözler 30 Kasım 2016’da mecliste 2016 mali yıl bütçesi görüşülürken sınıfta kaldı ve GERB lideri mikrofon başına geçerek “yeni hükumet kurmak isteyen partilerden hiç birine parlamento desteği sağlamayacağını vurgularken, hiç tökezlemeden “ERKEN SEÇİM” dedi.

UGDK toplantısında, Cumhurbaşkanı Plevneliev’in meclisin dağıtılmasına karşı çıkması Bulgaristan siyasetinin halk yardakçısı sağ yönelimine geniş kapı açtı.  Cumhurbaşkanı seçimlerinde % 15 oy alan “Yurtsever Diriliş” cephesi partilerinin -“Ataka”, VMRO ve “Yurtsever Cephe” – bu 3 parti seçmene verdiği sözler dikkat çekicidir. Bu güçler, askeri ücretin 360 leva oldu ülkede emekli maaşlarının 1000 levaya çıkarılmasını, daha bu yıl için bütçeden 860 milyon levanın bu amaçla ayrılmasını, Avrupa Birliği fonlarından gelen paralarla apartmanların montalanmasının durdurulmasını, eğitim, kültür ve sağlık bakanlıkları bütçelerinden kesinti yapılmasını vb istediler. Artıca 1000 Euro asgari ücret vaat ediyor. Birbirine giren milletvekilleri halk yardakçılığının önüne geçmek için çok çaba harcamak zorunda kaldı. Gergin anlar yalanlarla dolup taşıyordu.

Kuşkusuz Plevneliev’in son günlerde fikir değiştirip 43. meclisten yeni bir hükumet çıkarılmaya ve erken seçime bir geçici hükumetle değil, olağan bir Bakanlar Kuruluyla gitme yolunu açmaya çalışmasında doğan umutların tamamen boş olduğunu görmeyen kalmadı.

Yeni durumda erken seçimin 26 Mart’ta 2017’de yapılması kesinleşiyor. Son söz yeni Cumhurbaşkanının olacaktır.

Ne de olsa siyasette fırsatlar tükenmez diyenler var. Yeni bir olağan hükumet kurma görevini Reformcu Blok’a verme kapısı da açıktır. Bu görevin onlara verilmesi tamamen Plevneliev’in iradesinde bulunuyor. Çünkü istifa etse de, çalışmaya devam eden hükumette RB 5 Bakanları var. Derinleşen durumda, 5 partiden oluşan RB meclis grubuna bakışları değişmese de,  parçalanma süreci yaşayan ve Güçlü Bulgaristan (DCB) partisinin ayrılmasıyla iyice çatırdayan Blok bütün hükumet yükünü taşıyabilecek durumda değildir.

Olumlu yaklaşımı engelleyen gerçeklerden biri ise şudur:   

Hükumet kurma çabalarında merkez sağda ağırlık kazanmaya başlayan bu yenilikçi hareketin Moskofçu-aşırı milliyetçi güçlerle daha sıkı işbirliği yapma zorunluluğuna takılması, başarısızlığı üzerlerine yıkıp yok olmayı doğurur mu!?

GERB partisi Maliye Bakanı Vladislav Goranov son durum değerlenmesinde geniş bir analizden sonra, “43. halk meclisinin imkânları sona ermiştir ve yeni bir hükumet denemesi yapılmamalıdır” dedi.

Cumhurbaşkanlığında yapılan UGDK toplantısından sonra, GERB, BSP, ABV ve HÖH partileri milliyetçilerin kuracağı bir kabineye bakan vermemeye kararlı olduklarını kesin yinelerken erken genel seçim dediler.

Bulgaristan’a erken genel seçim yolu açıldı.

Hepimize hayırlı olsun.